درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: استصحاب/تنبیهات/تنبیه سوم/ خلاصه مطالب در تنبیه سوم

خلاصه مطالب مهم در تنبیه سوم

1 : منتقی الاصول فرمود جریان استصحاب در کلی کبرویا مسلم است بحث در مصادیق کلی است که جاری می شود. 17/10/99

2 : مراد از کلی در فرض بحث ما جامع است آنکه تحت او افرادی باشد مثل صلوة و یا انتزاعیا مثل عالم و یا طبیعی پس مراد از کلی کلی طبیعی نیست و شبهه هم اعم از کلیه و موضوعیه است. 20/10/99

3 : جامع در عالم وجود خارجی اگر خواست وجود خارجی بگیرد لا بشرط از خصوصیات فردیه است و اگر بخواهد موضوع واقع بشود باید بشرط لا از خصوصیات باشد. 20/10/99

4: اقسام کلی در رسائل و کفایه سه تا است و در کلام محقق ایروانی و مصباح الاصول و منتقی الاصول چهار تا شد. 20/10/99

5 : از چهار قسم استصحاب کلی

قسم اول : آن جایی است که منشاء شک ما در بقاء کلی شک در بقاء فرد معینی است که کلی قبلا در ضمن آن فرد وجود گرفته بود به عنوان مثال قبلا کلی انسان در ضمن زید در این اتاق بود حال نمی دانم این زید در اتاق است و یا نیست؟ و این منشاء شک در خود انسان شد

و قسم دوم : منشاء شک در بقاء کلی تردید آن فردی بود که کلی در ضمن او است بین قصیر العمر و طویل العمر مثل فیل و پشه.

و قسم سوم : جای است که منشاء شک ما شک در تحقق فرد دیگر مغایر با فرد اول و یا تغایر ذاتی است و یا از حیث صورت و یا از حیث مرتبه

فرد دیگر با اول همراه باشد و یا با ارتفاع فرد اول و شبهه موضوعیه باشد و یا حکمیه باشد.

و قسم چهارم : منشاء شک در کلی تردد کلی المتیقن بین خصوص چیزی که یقین به حدوث و یقین به ارتفاعش داریم و بین چیزی که مشکوک الحدوث است

برای این قسم چهارم مثالهایی بیان شد و در مصباح الاصول[1] هم مثال می زنند و فرق بین قسم دوم و سوم و چهارم را بیان می کند که مراجعه شود.

6 : یقین به ثبوت کلی در همه اقسام امر وجدانی است پس ممکن نیست کلامی ایروانی را قبول کنیم که گفته اند یقین به کلی را ممکن نیست بلکه یقین به فرد است.23/10/99

7 : مرحوم میلانی می فرماید ذات فرد مردد بدون خصوصیات این کلی است و با خصوصیات در عالم خارج فردد وجود ندارد چون آنچه در خارج وجود دارد فرد معین ومشخص است.14/11/99

9 : بر استصحاب کلی قسم دوم سه اشکال شد

اشکال اول و دوم در رسائل و کفایه بیان شد و اشکال دوم شبهه عبائیه بود.04/11/99

10 : از اشکال اول و دوم رسائل و کفایه جواب دادند و تکمیل از جواب با کلام ایروانی است و تکمیل جواب دوم با کلام اصفهانی است و در غیر این صورت جواب رسائل و کفایه به تنهایی مطلب درست روشن نبود.05/11/99 06/11/99

11 : حاصل جواب محقق ایروانی در جواب اشکال این شد که کلی اگر چه تابع افراد در صفات خارجیه است و باید خصوصیات افراد باشد ولی در صفات نفسانیه تابع فرد نیست و یقین و شک از صفات نفسانیه هستند 05/11/99 06/11/99

حاصل جواب اصفهانی در جواب اشکال این شد محال است عدم کلی بعد از وجود گرفت مستند باشد به عدم فرد طویل از اول چه اینکه لازمه عدم فرد طویل از اول این است که عدم وجود کلی است نه ارتفاع کلی است و حال اینکه کلی از اول در ضمن فرد وجود گرفته است و بعد بر طرف شد.06/11/99

12 : ملاک اشکال اول بر ثانی عدم تمامیت ارکان استصحاب بود چون شک لاحق نبود و ملاک آن اشکال دوم محکومیت به اصل سببی بود و با اجراء اصل سببی نوبت به اصل مسببی نخواهد رسید. 06/11/99

13 : بیان کلام اصفهانی از جواب دوم بیان کننده است که آنچه ایروانی و مصباح الاصول گفته اند ناتمام است

14: جواب اول کفایه از اشکال دوم مرکب از یک جهت نفی است و یک جهت اثبات و اشکال دوم ناظر به جهت اثبات و نفی بقائش و تلازمی بینشان نیست و بلکه عینیت است و جواب سوم ناظر به جهت نفی و قبول تلازم است ولکن عقلی است

15 : به تمامیت جواب سه گانه از دوم

اولا با بیان مرحوم اصفهانی و دوم بخاطر کلام منتقی و سوم بخاطر اینکه لزوم عقلی است.

16 مختار استاد

بدون اشکال کلی قسم دوم جاری است.

17 : اشکال سوم بر استصحاب قسم دوم شبهه عبائیه بود این استصحاب قسم دوم که مطرح شد این مشکل دارد که لازمه ملاقی نجس نباشد

18: مرحوم میلانی فرمودند برای جریان استصحاب در دایره اجمالی ثبوت اثر عقلی منجز است فقط یعنی اگر اثر عقلی منجز بود در دایره علم اجمالی جایی هیچ اصلی نیست و اما اگر اثر منجزی در دایره اجمالی نبود استصحاب جاری است و استصحاب نجاست عباء از قسمی است که منجز عقلی نباشد بخاطر این ثبوت اثر شرعی بااین عبا می شود نماز خواند

19 : مختار ما به تبع مرحوم میلانی ملاقی عباء نجس نیست مثل ملاقی اطراف شبهه محصوره نجس نیست.

20: استصحاب فرد مردد با استصحاب کلی یک شباهت و یک فرق دارد.

برای استصحاب فرد مردد اثار عملی است.

21: استصحاب فرد مردد جواب دادند که این استصحاب فرد مردد یا استصحاب کلی است و یا در خارج نیست چون مستصحب اگر فردد بدون خصوصیات فردیه باشد استصحاب کلی است و اگر مستصحب فرد با خصوصیات باشد فرد مردد نیست چه اینکه خارج ظرف تعین است و انچه در خارج است مشخص و معین است.

22: استصحاب کلی قسم سوم پنج صورت است و در تمام این صور جاری نیست و شیخ در دو صورت قسم سوم جاری می داند.

23 : استصحاب کلی قسم چهارم قابل تصور است ولی جاری نخواهد شد.

مختار استاد در استصحاب قسم اول و دوم جاری است و در قسم سوم و چهارم جاری نیست بخاطر اشکالاتی که بیان شد.