ادامه مقام دوّم: ادلّه قائلین به حجّیّت خبر واحد ثقه

موضوع: ادامه مقام دوّم: ادلّه قائلین به حجّیّت خبر واحد ثقه

تا کنون چهار دلیل آیات، روایات، اجماع و بناء عقلاء برای اثبات حجّیّت خبر واحد ثقه بیان گردید و به غیر از بناء عقلاء، تمامی این ادلّه مورد نقد قرار گرفت. در ادامه به بیان دلیل پنجم یعنی دلیل عقل خواهیم پرداخت.

دلیل پنجم: دلیل عقل

اجمال دلیل عقل بر حجّیّت خبر واحد ثقه آن است که با توجّه به کتب حدیثی که مشتمل بر روایات کثیری از معصومین علیهم السلام هستند علم اجمالی به صدور اکثر این روایات از معصومین علیهم السلام حاصل شده و احتمال کذب یا اشتباه همه این رُوات در نقل این روایات، نفی می شود و عقل، علم اجمالی را مُنَجِّز تکلیف واقعی می داند و لذا حکم به احتیاط عقلی نموده و عمل به تمامی أخبار واحد ثقه موجود در کتب حدیثی را از باب احتیاط واجب می داند و اگرچه این اخبار فی حدّ نفسه و به خودی خود حجّت نباشند، ولی به جهت حکم عقل به احتیاط در اطراف علم اجمالی، نتیجه حجّیّت یعنی لزوم عمل، برای اخبار آحاد ثقه ثابت خواهد گردید.

توضیح این استدلال نیازمند بحث در دو مقام می باشد: مقام اوّل بحث از منجِّزیّت این علم اجمالی و نسبت روایاتی که علم اجمالی به صدور اکثر آنها از معصومین علیهم السلام وجود دارد با اصول لفظیّه و اصول عملیّه و مقام دوّم بحث از تعیین گستره حجّیّت این روایات و شرائط حجّیّت آنها.

در مقام اوّل به سه سؤال باید پاسخ داده شود: سؤال اوّل آنکه آیا این علم اجمالی مُنَجِّز است یا خیر؟ سؤال دوّم اینکه روایاتی که علم اجمالی به صدور أکثر آنها وجود دارد چه نسبتی با اصول لفظیّه یعنی عمومات و اطلاقات دارند؟ و سؤال سوّم آنکه روایاتی که علم اجمالی به صدور أکثر آنها وجود دارد چه نسبتی با اصول عملیّه شرعیّه و عقلیّه دارند و در موارد شکّ، تکلیف چه می باشد؟