ادامه نقد و بررسی پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه»

موضوع: ادامه نقد و بررسی پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه»

در رابطه با پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه» از شبهه رادعیّت آیات ناهیه از سیره عقلائیّه جاریه بر عمل به خبر واحد ثقه، دو نقد از شهید صدر «رحمة الله علیه» بیان گردید. در ادامه به نقد و بررسی کلام شهید صدر «رحمة الله علیه» و بیان نقد صحیح پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه» خواهیم پرداخت.

نقد و بررسی کلام شهید صدر «رحمة الله علیه»

به نظر می رسد هیچکدام از دو اشکالی که مرحوم شهید صدر مطرح نموده اند بر پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه» از شبهه رادعیّت آیات ناهیه از سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه وارد نیست.

امّا اشکال اول وارد نیست، زیرا ادّعای اقتضائی بودن سیره عقلائیّه جاریه بر عمل به خبر واحد ثقه و عدم فعلیّت، ادّعایی خلاف واقع می باشد، چون مراد از سیره عقلائیّه جاریه بر عمل به خبر واحد ثقه، سیره عقلائیّه جاریه در ابتدای بعثت و قبل از ورود آیات ناهیه است و واضح است که در آن زمان، هیچ مانعی از طرف مولی نسبت به سیره عقلائیّه وجود نداشته و این سیره بالفعل بر عمل به خبر واحد ثقه حتّی در اوامر شرعیّه تعلّق گرفته است؛

و أمّا اشکال دوّم وارد نیست، زیرا اگر ادّعا می شد برخی از عقلاء به جهت امیال نفسانی، معصیت نموده و در امور شرعیّه به خبر واحد ثقه عمل کرده اند، این ادّعا قابل پذیرش و مطابق با واقع بود، امّا اینکه ادّعا شود همه عقلاء با آنکه ظهور آیات ناهیه را حجّت دانسته و بر این اساس، خبر واحد ثقه را حجّت نمی دانند، بناء عملی خود را بر معصیت این ظهورات قرار داده و به خبر واحد ثقه عمل می نمایند، غیر قابل پذیرش است.

بیان استاد معظّم

به نظر می رسد نقد صحیح پاسخ محقّق اصفهانی «رحمة الله علیه» از شبهه رادعیّت آیات ناهیه از عمل به ظنّ نسبت به سیره عقلائیّه جاریه بر عمل به خبر واحد ثقه آن است که هیچ تنافی میان سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه با سیره عقلائیّه بر عمل به ظهورات از جمله ظهور آیات ناهیه وجود ندارد، زیرا سیره اوّل خاصّ بوده و اختصاص به عمل به خبر واحد ثقه دارد، در حالی که سیره دوّم عامّ بوده و اختصاص به همه ظهورات از جمله ظهور آیات ناهیه از عمل به ظنّ دارد و خاصّ بر عامّ مقدّم شده و آن را تخصیص می زند، لذا سیره عقلاء بر عمل به خبر واحد ثقه، سیره عقلاء بر عمل به ظواهر را در خصوص ظاهر آیات ناهیه تخصیص زده و ظهور آیات ناهیه در شمول نسبت به خبر واحد ثقه حجّت نبوده و لذا ظاهر آیات ناهیه نمی تواند رادع از سیره عقلائیّه جاریه بر عمل به خبر واحد ثقه قرار گیرد.