ادله ظنیه عقلیه/مصالح مرسله/تعریف/اقسام/شرایط/اقوال/ادله حجیت/دلیل دوم و سوم/نقد و بررسی ادله/اشکال بر دلیل سوم/سدالذرایع/تعریف

موضوع: ادله ظنیه عقلیه/مصالح مرسله/تعریف/اقسام/شرایط/اقوال/ادله حجیت/دلیل دوم و سوم/نقد و بررسی ادله/اشکال بر دلیل سوم/سدالذرایع/تعریف

اشکال بر دلیل سوم (تمسک به عقل)

مقدمه اول و دوم را قبول داریم، اما مقدمه سوم اشکال دارد؛ چراکه چگونه می توان راه احراز مصلحت تغییر پذیر را دریافت؟! چراکه حسن و قبح یا

            ⁃ ذاتی است(علت تامه است): جایی که حسن و قبح علت تامه است. مثل حسن عدل و قبح ظلم

            ⁃ اقتضائی است؛ مقتضی برای حسن و قبح است(اگر علت تامه باشد، مانع معنا ندارد، اما اگر مقتضی باشد، با وجود مانع، رفع می شود): مثل حسن صدق

            ⁃ لااقتضائی است (ذاتی و نه اقتضائی است): مثل زدن. که باید دید چه عنوانی بر آن بار می شود.

    • نتیجه: عقل فقط جایی که علت تامه است را می فمهد، اما در دومورد دیگر، ممکن است نفهمد. چه بسا عقل مقتضی را فهمیده است، اما مانع را نه! لذا مصالح مرسله را نمی توان قبول کرد!

ردیه استاد معظم بر اشکال

با در نظر گرفتن شرایط مصالح مرسله، احراز حسن و قبح واضح می شود.

    • جمع بندی: مصالح مرسله را قبول داریم، و با مالکیه و حنابله هم نظر هستیم.

    • نکته: مصالح مرسله یکی از جزئیات دلیل عقل است که از منابع استنباط در دین است. که از مستقلات عقلیه می باشد.

بررسی سد الذرایع

تعریف

معنای لغوی

            ⁃ سدّ: به معنای منع و بستن است

            ⁃ ذرایع: جمع ذریعه، به معنای وسیله ی رسیدن به چیزی است

            ⁃ سد ذرایع: یعنی بستن راه وسیله ای

معنای اصطلاحی

تحریم عمل مباحی که به قصد رسیدن به عمل حرامی انجام می شود. مثل بیع العینة. وقتی کسی بدهکار است و برای فرار از ربا، جنس را از کسی 1میلیون نسیه می خرد و همین جنس را نقدا به قیمت 800تومان می فروشد. این بیع اشکال دارد؛ چراکه قصد اصلی بیع نیست، بلکه ربا است. که این را سد الذرایع گویند.