«التَنْبیه الرّابع: مثال الثّاني في القول بالتَّفْصیل للمُحَقِّق الخُراساني (ره)»/أصالة الاحتياط /الأصول العمليّة

موضوع: الأصول العمليّة/أصالة الاحتياط /«التَنْبیه الرّابع: مثال الثّاني في القول بالتَّفْصیل للمُحَقِّق الخُراساني (ره)»

در جلسه ی پیش مثال نخست از دو مثالی که مرحوم آخوند خُراساني (ره) مَبْني بر «قول بالتَّفْصیل» خود در تَنْبیه چهارمِ أصْل «إحْتیاط» را بیان نمودیم. در این جلسه مثال دوم را بیان خواهیم نمود.

ادامه ی بحث تَنْبیه چهارم (قول بالتَّفْصیل):

مثال دوم: مثلاً دستِ مکلّف به «أیْمَن» (سمت راست فرش مشکوکُ النّجاسة) إصابت می کند و مُلاقات صورت می پذیرد. ولی بعداً «عِلْم إجْمالي» پیدا می‌ کند قبل از آن که دست او به «أیْمَن» بخورد، «عِلْم إجْمالي» داشته است به نجاست «أیْمَن» یا «أیْسَر» (سمت راست فرش مشکوکُ النّجاسة) امّا هنگامی که مکلّف علم پیدا کرده، دُزد آمده قسمت «أیْمَن» فرش را به سرقت بُرده!

مرحوم آخوند خُراساني (ره) می‌فرمایند در اینجا إجْتناب از «مُلاقیٰ» واجب نیست؛ زیرا قسمت أیْمَن فرش را دُزد بُرده و در أخْتیار مکلّف نیست و لذا محلّ إبْتلای او نیست. امّا وجوب إجْتناب از «مُلاقي» بر سر جای خود باقیست.

إشکال به این فرمایش مرحوم آخوند خُراساني (ره): «خروج از محلّ إبْتلاء» درست است؛ چون شيء را از «عِدْل بودن» در قضیّه می‌ اندازد. مگر در یک مورد که ولو خروج از محل إبْتلاء هست امّا اگر در آن أصْل جاری شود، أثر دارد. بنابراین چنین خروج از إبْتلایی شيء را «عِدْل بودن» نمی اندازد. این مورد آنجایی است که ولو قسمت أیْمَن این فرش نزد دُزد است و در إخْتیار مکلّف نیست اما اگر نسبت به آن «أصالةُ الطَّهارة» جاری کند، أثرش در «مُلاقي» آن یعنی دستِ مکلّف نمایان می شود. لذا قهراً مکلّف باید از «مُلاقي» و «أیْسَر» إجْتناب کند.

بعد مرحوم آخوند خُراساني (ره) فرمودند اگر دُزد قسمت «أیْمَن» فرش یعنی «مُلاقیٰ» را پس بیاورد دیگر آن أثر بار نمی شود.

إشْکال به این فرمایش أخیر ایشان: این فرمایش صحیح نیست. «أیْمَن» هم ذي أثر می باشد و لذا مکلّف باید از «أیْمَن» فرش که دُزد پس آورده نیز إجْتناب کند؛ زیرا قانون کُلّی است که هر موقع «عِلْم» مکلّف «مُتقدِّم» باشد و مُلاقات دستِ او با مشکوکُ النّجاسة «مُتأخِّر» باشد، أثر ندارد أمّا اگر برعکس این مطلب باشد یعنی «عِلْم» مکلّف «مُتأخِّر» باشد و مُلاقات «مُتقدِّم» باشد، أثر بار می شود. این فرمایش أخیر شما از همین قبیل است.

نظر ما هیچ کدام این أقوال و فرمایشات نیست بلکه ما ضابطه ای داریم در این مسأله که در جلسه ی آینده بیان خواهیم کرد.