نقد قول قائلین به وجوب تعیینی در زمان غیبت/صلاة الجمعة /كتاب الصلاة

موضوع: كتاب الصلاة/صلاة الجمعة /نقد قول قائلین به وجوب تعیینی در زمان غیبت

ادله قائلین به وجوب تعیین نماز جمعه در زمان غیبت بیان شد که بر تک تک ارکان آن اشکال شده. یکی این بود که (من یوم الجمعه) تبیین «اذا» است و برخی ابتدایی گرفتند و متعلق به «نودی». اشکال دیگر اینکه گفتید (یا ایها الذین آمنوا) به قاعده اشتراک شامل غیبت نیز می‌شود، در حالی که این تعمیم مکلفین است ولی بحث ما در اصل تکلیف است که آیا لابشرط است یا بشرط شیئ، اول باید اصل تکلیف مشخص بشود بعد تعمیم آن!

نقد سوم :﴿اذا نودی لالصلاة من یوم الجمعه﴾ وقتی گفتید «من» بیان «اذا» هست از کجا فهمیدید نماز جمعه منظور است ؟« ال »تعریف است یا زائده ؛ تعریف سه قسم است : ذکری، ذهنی و حضوری . در بین ۱۵ نوع «ال» داریم؛ این «ال» یا جنس است یا عهد است یا عوض از مضاف الیه، شما میگویید عوض از مضاف الیه است نماز جمعه منظور است یا عهد ذهنی است که هنگام نزول همه می‌فهمیدند نماز جمعه است،اما اگر «ال» جنس بگیرید بر روی ماهیت می آید و بر همه افراد(صلاة) در روز جمعه قابل صدق می‌شود و مطلوب بحث نخواهد بود ، و اگر آن را الف و لام عهد ذهنی بگیرید و بگویید در بین مخاطب و متکلم بین خداوند و مومنین یک فضای ذهنی وجود دارد که همه می‌دانند منظور متکلم نماز جمعه است و این معهودش نماز جمعه هست مطلقا ( چه به امامت پیامبر باشد یا غیر پیامبر / منصوب از پیامبر باشد یا نباشد ) یعنی برای همه زمانهاست این را از کجا میگویید ؟ بلکه معهود از نماز جمعه نمازی است که پیامبر می‌خواند و معصومین و کسی که منصوب از ناحیه آنهاست نه برای همه زمان‌ها و هر کسی ، قرینه داریم ﴿..اذا رأو تجارة أو لهوا انفضوا الیها..﴾ ﴿..ترکوک قائما..﴾ شمای پیامبر را در حالی که قیام کرده بودی و در حال خطبه خواندن بودی را تنها گذاشتند، این صلات جمعه معهود مقید به امامت پیامبر است، برخی گفته‌اند این آیه قضیه حقیقیه کلیه نیست که در هر زمان باشد بلکه قضیه خارجیه است و موضوع آن پیامبر است ، پیامبری که در خارج موجود است با آن خصوصیات خودش و امامت جمعه را بر عهده دارد و همان کسانی که در آن نماز جمعه حضور داشتند پیامبر را رها کردند و به سوی تجارت رفتند، پس قضیه خارجی و جزئیه است لذا نمی‌تواند شمول داشته باشد و برای همه زمان‌ها و همه اشخاص باشد ، بنابراین از آیه مذکور نمی‌توان وجوب مطلق صلات جمعه را برداشت کرد بلکه مقید به امامت خاصی است.

﴿..الصلاة الجمعه.. ﴾ اگر «ال» عوض از مضاف الیه بگیرید این خلاف مشهور است الف و لام عوض خیلی کم استعمال شده در بین نحات و اصحاب لغت به همین خاطر در الفیه ابن مالک ۱۵ قسم الف و لام بیان شده ولی «ال» عوض بیان نشده، حداقل مختلف فیه است.

نقد چهارم : سلمنا همه اینها درست، ﴿فاسعوا الی ذکر الله..﴾ تقریر فرمودند که « ذکرالله » سه احتمال دارد: خطبه ،نماز ،نماز +خطبه ، چنین چیزی مشکل دارد، ذکرالله به معنی رسول الله است نه نماز جمعه ، ﴿أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ الَّذِينَ آمَنُوا قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْرًا﴾[1] ﴿رَسُولًا يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِ اللَّهِ مُبَيِّنَاتٍ......﴾[2] این رسولا ذکر را تبیین می‌کند.

امام رضا علیه السلام در عیون فرموده‌اند؛ « فَنَحْنُ أَهْلُ الذِّكْرِ فَاسْأَلُونَا إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ فَقَالَتِ الْعُلَمَاءُ إِنَّمَا عَنَى اللَّهُ بِذَلِكَ الْيَهُودَ وَ النَّصَارَى فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ (ع): سُبْحَانَ اللَّهِ وَ هَلْ يَجُوزُ ذَلِكَ إِذاً يَدْعُونَّا إِلَى دِينِهِمْ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ أَفْضَلُ مِنْ دِينِ الْإِسْلَامِ فَقَالَ الْمَأْمُونُ فَهَلْ عِنْدَكَ فِي ذَلِكَ شَرْحٌ بِخِلَافِ مَا قَالُوهُ يَا أَبَا الْحَسَنِ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ: نَعَمْ الذِّكْرُ رَسُولُ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَهْلُهُ وَ ذَلِكَ بَيِّنٌ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَيْثُ يَقُولُ فِي سُورَةِ الطَّلَاقِ﴿..فَاتَّقُوا اللَّهَ يا أُولِي الْأَلْبابِ الَّذِينَ آمَنُوا قَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكُمْ ذِكْراً رَسُولًا يَتْلُوا عَلَيْكُمْ آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ﴾ فَالذِّكْرُ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‌»[3] در مورد ( فسئلوا اهل الذکر) فرمودند و نحن اهل الذکر، اهل بیت پیامبر و خود پیامبر «ذکر» است چرا گفتید ( خطبه ، نماز ، خطبه به اضافه نماز) بعد با آن وجوب را برداشت کردید!؟

﴿فاسعوا الی ذکر الله ..﴾ یعنی بشتابید به سوی پیامبر و گرد او جمع شوید و این امر به جمع شدن برای حضور پیامبر است و نماز جمعه به امامت پیامبر موضوعیت دارد نه هر نمازی با هر امامتی در زمان غیبت!.