اقوال در مسئله/صلاة الجمعة /كتاب الصلاة

موضوع: كتاب الصلاة/صلاة الجمعة /اقوال در مسئله

رد أدله قائلین به حرمت تکلیفی صلات الجمعه فی ضمن الغیبه و بطلانها و عدم إجزائها عن الظهر ، دلیل اول آنها تمسک به اصول بود بعد تمسک به اجماع بود سومین دلیل به سیره نبوی و سیره ولوی بود در اذن به امام جمعه در مواضع و مواقعی که خود حضرات اقامه صلات نمی‌کردند حتی خلفا ، این گونه نبود که هر کسی سر خود نماز جمعه بخواند این سیره طولانی بوده و حجت است.

اشکال ۱: این مختص زمان حضور است پیامبر یا امام حاضر هستند و افرادی که می‌خواهند نماز جمعه بخوانند خود حاکم مسلمین (پیامبر امام یا خلیفه ) مشخص می‌کند نماز عادی نیست نماز خطبه دارد، خطبه خاص و زمان خاص دارد، ولی در زمان غیبت سالبه به انتفاء موضوع است،پیامبر نیست، امام نیست ،خلیفه نیست،شرط نیست،نماز و عبادت که تعطیل نمی‌شود فقط آن سیره برداشته می‌شود.

اشکال۲: خود حضرات معصومین می‌فرمودند اذن نیاز نیست و خود مردم بخوانند در قراء و در بلاد دوردست؛

۱- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ:« سَأَلْتُهُ عَنْ أُنَاسٍ فِي قَرْيَةٍ هَلْ يُصَلُّونَ الْجُمُعَةَ جَمَاعَةً قَالَ نَعَمْ وَ يُصَلُّونَ أَرْبَعاً إِذَا لَمْ يَكُنْ مَنْ يَخْطُبُ.»[1] طریق مرحوم شیخ به حسین بن سعید اهوازی ۶ طریق است و همه معتبراند ،از اجلّاء روات کوفه بوده‌اند که بعد مهاجرت کردند به اهواز و قم ، صفوان بن یحیی از اصحاب اجماع ، علاء بن رضی قلا ، محمد بن مسلم از اصحاب اجماع از یکی از معصومین ( امام باقر / امام صادق ) دلالت دارد بر اینکه می توانند نماز جمعه بخوانند.

۲- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ« سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِذَا كَانَ قَوْمٌ فِي قَرْيَةٍ صَلَّوُا الْجُمُعَةَ أَرْبَعَ رَكَعَاتٍ فَإِنْ كَانَ لَهُمْ مَنْ يَخْطُبُ لَهُمْ جَمَّعُوا إِذَا كَانُوا خَمْسَ نَفَرٍ وَ إِنَّمَا جُعِلَتْ رَكْعَتَيْنِ لِمَكَانِ الْخُطْبَتَيْنِ.»[2] فضالة بن ایوب از ثقات است، ابان بن عثمان أحمر از اصحاب اجماع، عبدالملک بقباق از ثقات است. امام حرف از اذن نزدند ، نفرمودند به إذن من خطبه بخوانند ، « جمّعوا» امر معصوم نیست بلکه دارند قاعده شرعی و حکم شرعی را بیان می‌کنند،نه بیان اذن لذا کسی اشکال نگیرد.

اشکال۳: جایی که می‌گویید سیره هست، در موردی بوده که منصوب من قِبَل پیامبر یا خلفا نماز می‌خواندند در آنجا مکان خاصی بوده که حضرات معصومین و خلفا می‌گویند فلانی برو نماز بخوان، شهرهایی مثل کوفه بصره مساجد خاصی بوده‌اند این به خاطر موقعیت آن مکان بوده نه اینکه اذن پیامبر یا خلیفه شرط باشد، چون در آن مکان‌ها جریانات و امواج سیاسی اجتماعی ایجاد می‌شده نه اینکه نماز جمعه در همه جا نصب نیاز دارد.

« وَ فِي الْعِلَلِ وَ عُيُونِ الْأَخْبَارِ بِأَسَانِيدَ تَأْتِي عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَتِ الْخُطْبَةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِأَنَّ الْجُمُعَةَ مَشْهَدٌ عَامٌّ فَأَرَادَ أَنْ يَكُونَ لِلْأَمِيرِ سَبَبٌ إِلَى مَوْعِظَتِهِمْ.... »[3] روایت فضل بن شاذان از امام رضا علیه السلام لفظ « امیر» آمده در روستاها که امیر نیست یعنی دیگر نباید نماز جمعه بخوانند !؟

دلیل چهارم شرطیت اذن ؛ اذن در زمان غیبت نیست بنابراین إذ انتفی الشرط انتفی المشروط. از قبیل روایت محمد بن مسلم داریم که فرموده‌اند نماز جمعه بخوانید هرجا جمعی بودند، ثانیاً : اذن دارای سه رکن است ؛ اذن دهنده اذن گیرنده و شیئی که اذن به آن تعلق می گیرد، اگر یکی از این سه مورد نباشد در زمان غیبت، اذن به اقامه صلات جمعه منتفی است به انتفاء آذن.

1- روایت زراره: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ:« حَثَّنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‌ عَلَى صَلَاةِ الْجُمُعَةِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ يُرِيدُ أَنْ نَأْتِيَهُ فَقُلْتُ نَغْدُو عَلَيْكَ فَقَالَ لَا إِنَّمَا عَنَيْتُ عِنْدَكُمْ.» گویا عصر جمعه خدمت امام صادق علیه السلام رسیده بودند. حضرت به گونه‌ای تاکید کردند که گمان کردم حضرت می‌گویند بیا پیش خودم نماز جمعه بخوانید گفتم بیاییم پیش شما نماز بخوانیم؟ حضرت فرمودند خیر خودتان نماز بخوانید [شرایط اقامه توسط امام در زمان خلفای غاصب نیست.]

اگر حضرت گفته‌اند خودتان بخوانید منظور که زراره و دیگران اطرافش نیست، این‌ها که اذن ندارند منظور نماز خواندن پیش همین خلفا است در بین عموم مردم، چون در آن زمان اشکال میگرفتند بر شیعه که نه امامشان نماز جمعه می خواند نه هوادارانش.

دلیل پنجم روایاتی هستند که خودشان به چهار طایفه تقسیم می‌شوند از هر کدام برداشت حرمت شده است تمامی این برداشت‌ها اشتباه است انشاالله جلسه آینده بررسی خواهیم کرد.