فضیلت صلاة الجمعه/صلاة الجمعة /كتاب الصلاة

موضوع: كتاب الصلاة/صلاة الجمعة /فضیلت صلاة الجمعه

آیاتی به ضمیمه احادیث تطبیقی در فضیلت نماز جمعه ذکر شد اکنون نیز چند روایت جهت استفاده فقهی و رجالی بیان می‌کنیم ؛

1- مرحوم صدوق در امالی ؛ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رِضْوَانُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ الْبَزَنْطِي‌عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع قَالَ إِذَا كَانَ حِينَ [حَيْثُ‌] يَبْعَثُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى شَأْنُهُ الْعِبَادَ أُتِيَ بِالْأَيَّامِ تَعْرِفُهَا الْخَلَائِقُ بِاسْمِهَا وَ حِلْيَتِهَا وَ يَقْدُمُهَا يَوْمُ الْجُمُعَةِ لَهُ نُورٌ سَاطِعٌ تَتْبَعُهُ سَائِرُ الْأَيَّامِ كَأَنَّهَا عَرُوسٌ كَرِيمَةٌ ذَاتُ وَقَارٍ تُهْدَى إِلَى ذِي حِلْمٍ وَ يَسَارٍ ثُمَّ يَكُونُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ شَاهِداً وَ حَافِظاً لِمَنْ سَارَعَ إِلَى الْجُمُعَةِ ثُمَّ يَدْخُلُ الْمُؤْمِنُونَ إِلَى الْجَنَّةِ عَلَى قَدْرِ سَبْقِهِمْ إِلَى الْجُمُعَة.[1] زمانی که خداوند عباد را مبعوث می‌کند ،ایام هم آورده می‌شود مقدمه آنها روز جمعه است "له نور ساطع" دیگر ایام او را مشایعت می‌کنند مثل وقتی که عروس به خانه بخت می‌رود بسیار با وقار و شکوه است، آنها او را به جایگاه بسیار ارزشمند راهنمایی می‌کنند، شاهد ما " یوم الجمعه شاهدا و حافظا لمن سارع الی الجمعه" [ ای: الی صلاة الجمعه] می‌فرماید این مومنین را می‌کشاند به بهشت به آن مقداری که در روز جمعه از هم پیشی می‌گرفتند. « علی قدر سبقهم الی جمعه» . المومنین / المومن عبارات مختلف است اگر المومن باشد با ضمیر (سبقهم) مشکل دارد و اگر مومنین باشد باید (یُدخَلُ) مجهول باشد و اگر المومن باشد (یَدخُلُ) مطابقت دارد.

سند روایت : مرحوم صدوق از محمدبن موسی بن متوکل عن محمد بن یحی العطار (موثق) عن احمد بن محمد بن عیسی الاشعری عن احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی عن المفضل (بن صالح درست است نه عمر )، در مورد ایشان بحث رجالی است، لقب او ابو جمیله معروف به نحاس یا نخاس ، صحابی امام موسی کاظم که در زمان امام رضا علیه السلام فوت کردند در کتب اربعه زیاد در سلسله سند وجود دارد و از اصحاب اجماع نقل حدیث می‌کند و اصحاب اجماع هم از او نقل حدیث می‌کنند در سلسله اسناد کامل الزیارات هم حضور دارد. که صاحب کامل الزیارات فرمودند که این اسناد حجت اند بین من و خدا. نجاشی مفضل بن صالح را تضعیف می‌کند و ابن غضائری هم به شدت تضعیف کرده و گفته "کذاب جاعل الحدیث" ، غضائری می‌گوید از ابن فضال : سمعت ابا جمیله ( فضل بن صالح ) انا وضعت رسالة معاویة الی محمد بن ابی بکر .[2] ناقل این نامه مشهور از معاویه به محمد بن ابی بکر ایشان است . لذا ابن غضائری می‌گوید کذاب و واضع الحدیث است اما برخی از بزرگان اهل فقه و رجال معاصر ایشان را تعدیل کردند و این نوع برخورد نجاشی و ابن غضائری را نپذیرفتند مثل استاد شبیری زنجانی، و ابن غضائری بسیار سختگیر است در تایید، رجال این روایت معاویه بن حکیم در سلسله‌اش (علی بن محمد بن زبیر) است که ضعیف است و در بین اصحاب رجال با روایت ضعیف نمی‌شود روایت دیگری را تضعیف کرد . جابر (بن زید جعفی )موثق است ولی برخی تضعیف کردند که تضعیف آنها در مقابل کثیری از تعدیل اصحاب رجال قابل اعتنا نیست روایت هم داریم با این روایت در مضمون شبیه است و مفاد آن را تایید می‌کند روایت مرحوم کلینیُ : احَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ { عن محمد بن خالد}[3] عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَضَّلَ اللَّهُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عَلَى غَيْرِهَا مِنَ الْأَيَّامِ- وَ إِنَّ الْجِنَانَ لَتُزَخْرَفُ وَ تُزَيَّنُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِمَنْ أَتَاهَا- وَ إِنَّكُمْ تَتَسَابَقُونَ إِلَى الْجَنَّةِ- عَلَى قَدْرِ سَبْقِكُمْ إِلَى الْجُمُعَةِ- وَ إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ لَتُفَتَّحُ لِصُعُودِ أَعْمَالِ الْعِبَادِ.[4] این سند در وسائل ذکر شده (علی قدر سبقکم الی الجمعه ) مشابه است این نقل شده از کلینی در کتاب وسائل الشیعه، توجه داشته باشید که باید منبع دست اول را نیز بررسی کنید،در سند اصلی احمد بن محمد از نضر بن سوید نگفته بلکه از محمد بن خالد برقی نقل کرده و بعد ایشان از نضر بن سوید ، لذا باید دقت داشته باشید چون صاحب وسایل سلسله سند را کامل نیاورده‌اند.

نکته: صاحب وسایل گاهی بسیاری از روایات را تقطیع کرده‌اند و اشکال آن این است که چه بسا همان بخش قبلی یا بعدی که تقطیع شده حامل قرینه‌ای باشد که موجب فهم دقیق روایت می‌شود مواردی مثل تشخیص مرجع ضمیرها. این بخش مقدمه بود در فضیلت یوم الجمعه و صلاة الجماعه اکنون وارد ذی المقدمه می‌شویم .

اکنون به بحث تعریف صلاة الجمعه رسیدیم توجه داشته باشید تعریف ماهیات اعتباری به نحوی است که معتبِر آن را جعل کرده است . در مورد نماز جمعه علمای اندکی هستند که تعریف ارائه دادند مثل صاحب شرایع و شهید ثانی، صاحب شرایط می‌فرمایند الجمعه رکعتان مثل صبح که ظهر با آوردن آن ساقط میشود . شهید ثانی : الجمعه رکعتان عوض الظهر به هر دو تعریف اشکال وارد می‌شود. در مورد یک که فرموده‌اند « یسقط معها از الظهر » وقتی نماز جمعه واجب می‌شود مگر ظهری وجود دارد!؟ این‌ها که عوض و معوض نیستند. آیا در تعریف آوردن چنین عبارت کوتاهی کافیست !؟ از خطبه و کیفیت آن ، ویژگی های امام جمعه، ویژگی مامومین و ... چیزی نگوییم؟!

چون حضرات قائلند که در تعریف ماهیت اعتباری باید اختصار به اقل شود تا حدی که تقریب به ذهن گردد .

اشکال: باید در جغرافیای اعتبارات با دیگر امور اعتباری تطبیق نشود ، باید جامع و مانع باشد.