واجب نفسی و غیری/مقدمه موصله /آخوند: مقدمه مطلقا واجب است/بررسی اشکالات کلام آخوند

موضوع: واجب نفسی و غیری/مقدمه موصله /آخوند: مقدمه مطلقا واجب است/بررسی اشکالات کلام آخوند

بعضی بزرگان در مورد صاحب فصول گفته اند[1] که مراد ایشان از اینکه مقدمه باید موصله باشد این است که:

آنجا که واجبی مقدمات متعددی داشته باشد وقتی مکلف بخواهد این مقدمات را انجام دهد بسا واجب انجام نشود. تا چه رسد به اینکه بعضی از مقدمات را انجام دهد.

اگر تمام مقدمات انجام شد هنوز ذی المقدمه حاصل نشده. پس اثر حاصل از اتیان مقدمه چیست؟

اثری که حاصل می شود از انجام هر مقدمه ای، سد عدم هست از ناحیه آن مقدمه. اگر چه آن ذی المقدمه معدوم است به انتفاء هر یک از مقدمات.

نتیجه: اتیان مقدمه به داعی تمکن از اتیان از ذی المقدمه است. پس لا فرق بین مقدمه موصله و غیر موصله.

جمع بندی: محلی برای سخن صاحب فصول باقی نمی ماند.

گفته اند سخن صاحب کفایه از جهاتی مورد اشکال است:

شما گفتید غرض از وجود و اتیان مقدمه تمکن داشتن از اتیان ذی المقدمه است. نفس این حرف صحیح نیست. تمکن داشتن از اتیان ذی المقدمه متوقف است بر تمکن داشتن از آوردن مقدمه نه بر وجود مقدمه.

شما اگر فرض را بر این قرار بدید تمکن داشتن از اتیان ذی المقدمه متوقف است بر وجود مقدمه. این لازمه اش این است که قدرت شرط باشد برای وجوب.

فرق شرط واجب و شرط وجوب چیست؟ شرط واجب را باید مکلف تحصیل کند. اما آنچه شرط وجوب است تحصیل آن بر مکلف واجب نیست. مثلا شرط وجوب حج استطاعت است اما تحصیل استطاعت بر مکلف واجب نیست.

اگر وجود مقدمه را شرط قرار دادید برای تمکن از ذی المقدمه. این معنایش این است که این است که این شرط وجوب است و شرط وجوب تحصیلش بر مکلف واجب نیست در حالی که خود صاحب کفایه نظرش این است که این مقدمه واجب است مطلقا.

غرض از وجوب ذی المقدمه سد عدم است از ناحیه مقدمه. تالی فاسد: شخصی ذی المقدمه را نمی تواند بیاورد اما قادر به اتیان مقدمات هست. و این چیزی نیست که انسان قادر به آن باشد.