واجب نفسی و غیری/تقسیم مقدمه به موصله و غیر موصله/صاحب فصول: وجوب مقدمه موصله/بررسی اشکالات

موضوع: واجب نفسی و غیری/تقسیم مقدمه به موصله و غیر موصله/صاحب فصول: وجوب مقدمه موصله/بررسی اشکالات

اصول را با ما با محور کفایه پیش می رویم.

در سال گذشته در بحث مقدمه موصله مطالبی عرض شد.

صاحب فصول قائل به این است که مقدمه موصله واجب است.[1] در خارج مقدمه را که ملاحظه کنید تارتا بعد از اتیان مقدمه ذی المقدمه انجام نمی شود مثل اینکه وضو گرفت برای نماز. وضو مقدمه صلاه است. ایشان وضو گرفت اما نماز نخواند. اینجا وضو ایا واجب به وجوب غیری است یا نه؟

صاحب فصول می فرماید چون ذی المقدمه بعدا حاصل نشده و این مقدمه در خارج متصل نشده است به ذی المقدمه، پس این مقدمه واجب نیست.

شیخ انصاری هم در کتاب مطارح الانظار فرمایشی دارند که قبلا بحثش را کردیم.

صاحب کفایه فرمایش ایشان را قبول ندارند، و می فرمایند مقدمه مطلقا واجب است ولو اینکه موصله نباشد.[2]

ایشان برای اثبات فرمایش خود دلایلی را ذکر می کند:

غرض از وجوب مقدمه تمکن داشتن از اتیان ذی المقدمه است. اینجا فرقی نیست که مقدمه موصله باشد یا خیر. غرض از وجوب مقدمه حصول ذی المقدمه در خارج نیست.

الا اینکه در مقدمات سببیه، بدون استثنا بعد از مقدمه ذی المقدمه اتیان می یابد. غیر از مقدمات سببی در سایر مقدمات امکان دارد شخص مقدمه را بیاورد اما ذی المقدمه را نیاورد.

ان قلت: اگر اشکال کنید احکام شرعیه غالبا از نوع سبب و مسبب اند. مثلا شخصی برای انجام حج، از اینجا راه می افتد و به میقات می رسد. نوعا حج را انجام می دهد.

نتیجه سخن مستشکل: آن حصول مهم است و حصول ذی المقدمه غرض از مقدمه است.

پاسخ: اراده که مربوط به انسان است اختیاری نیست. زیرا اگر بخواهید اختیاریت اراده را باز کنید تالی فاسد دارد. لازمه اش این است که سر از تسلسل در بیاورد. اراده کرده ذی المقدمه را انجام دهد. این اراده اگر می خواهد اختیاری باشد باید مبتنی بر اراده دیگری باشد. و همینطور تا بی نهایت ادامه دارد.

پس حصول ذی المقدمه دخالتی در وجوب مقدمه ندارد.