موضوع: واجب نفسی و غیری/تعبدیت و توصلیت امر غیری/بررسی نظرآخوند/ قرب نفسی طهارات ثلاث

مطلب مورد بحث، بررسی فرمایش صاحب کفایه بود که ایشان فرمود طهارات ثلاث (وضو و غسل و تیمم) استحباب نفسی دارند و قربی بودنشان قبل از ان است که امر غیری به آن ها تعلق بگیرد. قبلش این ها مستحبات نفسیه اند. و تعبدیتشان بخاطر استحباب نفسیه شان است. تبعیدیت از ناحیه امر غیری نیست.

بعضی به فرمایش ایشان اشکال کرده اند که : این کلام شما فی نفسه صحیح است اما ایا لزوما همین است که شما گفتید؟ یا اینکه می توان این عبادیت این طهارات ثلاث را بوسیله چیز دیگری درست کرد؟ و بگوییم منشا عبادیت طهارات ثلاث، امر غیری است. امر غیری که تعلق گرفته است به وضو، به داء القربه بوده است. این وجه نیز ممکن است.

پس برای قربیت این طهارات ثلاث یک طریق همان است که صاحب کفایه فرمود. اما طریق منحصر به آن نیست.

تا اینجا ما در دو مرحله بحث را مطرح کردیم: 1- ملاک حکم 2- حکم

مرحله سوم که الان وارد آن بحث می شویم، مرحله امتثال امر است. مقام امتثال مقامی است که مکلف می خواهد عمل را انجام دهد.

امتثال = مطابقت ماتی به با مامور به

تقرب همانطور که به واجبات نفسیه تعبدیه تحقق پیدا میکند. واجب نفسی تعبدی قصد قربت در آن قابل تحقق است و این واضح است.

قصد قربت در واجبات نفسیه توصلیه ممکن است.

عین همین حرف در واجبات غیری نیز هست. واجبات غیریه ولو اینکه توصلی باشند، اما این توصلیت معنایش این نیست که مکلف نتواند قصد قربت بکند. فقط قصد قربت در صحت عمل شرط نیست. اما توصلیت ملازم با عدم امکان قصد قربت نیست. توصلیت مانع از قصد قربت نیست.

آنچه محل کلام است این است آیا قصد تقربت نسبت به امر غیری ممکن است؟

واجب غیری دو خصوصیت دارد. 1- واجب غیری توصلی است 2- غیری است.

در مورد واجب غیری می شود قصد قربت کرد یا نه؟

پاسخ: بنا به اختلاف مبنایی که در مسئله هست پاسخ این سوال متفاوت است. اگر مبنا این باشد که امر غیری، حقیقتا امر تشریعی است: نتیجه: به همین امر غیری که تعلق گرفته است به این فعل، مکلف می تواند قصد تقرب کند.

برای تعبدیت واجب غیری سه طریق برایش وجود دارد: 1- وضو را اتیان می کند به خاطر امر استحبابی که تعلق گرفته به وضو 2- وضو را اتیان می کند به داعی صل 3- وضو را اتیان میکند در مقام امتثال تقرّباً. تقرب از همین امر غیری توصلی که به وضو تعلق گرفته است.