مکاسب محرمه/کذب/ مسوغات کذب/ ضرورت/

موضوع: مکاسب محرمه/کذب/ مسوغات کذب/ ضرورت/

ادله: روایات

روایت دیگر دال بر جواز کذب در موارد ضرورت:

6- فِي كِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ حِنْثَ وَ لاَ كَفَّارَةَ عَلَى مَنْ حَلَفَ تَقِيَّةً، يَدْفَعُ بِذَلِكَ ظُلْماً عَنْ نَفْسِهِ.[1]

ترجمه:

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: نیست کفاره ای بر کسی که از روی تقیه قسم بخورد ، و با این کار می خواهد ظلم را از خودش دور کند

نظر استاد: از جمله « يَدْفَعُ بِذَلِكَ ظُلْماً عَنْ نَفْسِهِ» فهمیده می شود در صورتی که قسم خوردن باعث دفع ظلم می شود می تواند قسم بخورد در غیر این صورت جایز نیست.

روایت عامه که دلالت بر مطلب ما دارد:

رسول خدا فرمودند: رفع عن امتی ما استکرهوا علیه و ما لا یطیقون و ما اخطئوا.[2]

یکی از چیزهایی که از امت من برداشته شد آن چیزی است که از روی اکراه باشد.

مطابقت دادن با مطلب مورد بحث ما: یکی از چیزهایی که انسان بر آن اکراه می شود اکراه به قسم دروغ است.

روایت دیگر:

7- أَحْمَدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ فِي اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ فَضَالَةَ عَنْ سَيْفٍ عَنْ أَبِي بَكْرٍ اَلْحَضْرَمِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ رَجُلٌ حَلَفَ لِلسُّلْطَانِ بِالطَّلاَقِ وَ اَلْعَتَاقِ فَقَالَ إِذَا خَشِيَ سَيْفَهُ وَ سَطْوَتَهُ فَلَيْسَ عَلَيْهِ شَيْءٌ يَا أَبَا بَكْرٍ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَعْفُو وَ اَلنَّاسُ لاَ يَعْفُونَ .[3]

ترجمه: ابوبکر الحضرمی می گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: مردی که بخاطر سلطان مجبور به قسم به طلاق دادن همسرش شد.

حضرت فرمود: اگر از شمشیر و قدرتش بترسد، عیبی ندارد. ای ابوبکر، همانا خداوند متعال می بخشد، ولی مردم نمی بخشند.

بررسی دلالی: اگر از جانب سلطان جائر مجبور به طلاق همسرش شد نه کفاره ای بر اوست و نه الزامی بر طلاق همسرش وجود دارد.