اذکار تعقیب و فضیلت صلوات/مستحبات نماز /كتاب الصلاة

موضوع: كتاب الصلاة/مستحبات نماز /اذکار تعقیب و فضیلت صلوات

بحث و تحقیق در باره‌ی تعقیب فرائض:

گفته شد که در تعقیبات نماز تسبیحات اگر با تسبیح تربت سید الشهداء گفته شود، ثواب هفتاد برابر دارد. برای ما که طلبه هستیم حد اقل نسبت به تربت سید الشهداء احترام و حرمتی قائل باشیم که زیر پا نشود و به صورت سبک در هر جایی گذاشته نشود. خدای متعال به لطف خودش این نعمت ولایت را داده و به تربت سید الشهداء آن فضائل را داده است. سیدالشهداء مقامی است عرشی و از آن مقام عرشی فیوضاتی است که در تربتش هم آن فیض احساس می‌شود.

با خدا متصل و نامتنهای است حسین به اباالفضل قسم عشق الهی است حسین.

مسأله شماره 20:

سید طباطبائی یزدی می‌فرماید: إذا شك في عدد التكبيرات أو التسبيحات أو التحميدات بنى على الأقل‌ ‌إن لم يتجاوز المحل و إلا بنى على الإتيان به و إن زاد على الأعداد بنى عليها و رفع اليد عن الزائد.[1]

اگر کسی در عدد تکبیرات یا تسبیحات یا تحمیدات شک کند بنا را بر اقل بگذارد بر اساس استصحاب به شرط این که از محل تجاوز نکرده باشد و اگر از محل تجاوز کرده باشد؛ مثلا از الحمد الله به سبحان الله رسیده باشد بنا را بر اتیان آن بگذارد بر اساس قاعده تجاوز و اگر عدد را زیاد انجام داده باشد بنا را بر آن بگذارد و از زیادی دست بردارد. روایاتی هم در این رابطه رسیده است.

مستحب سوم در تعقیبات:

مستحب سوم در تعقیبات خواندن دعای وحد است: لا إله إلا الله وحده وحده أنجز وعده و نصر عبده و أعز جنده و غلب الأحزاب وحده فله الملك و له الحمد يحيي و يميت و هو حي لا يموت بيده الخير و هو على كل شي‌ء قدير‌.[2] در برخی از نقل‌ها «هزم» است و روایات نقل به معنا است و اشکالی ندارد چون «غلب» و «هزم» به یک معنا است.

مستحب چهارم در تعقیبات:

مستحب چهارم خواندن دعای ذیل است: اللهم اهدني من عندك و أفض علي من فضلك و انشر علي من رحمتك و أنزل علي من بركاتك.[3] ‌

مستحب پنجم در تعقیبات:

مستحب پنجم خواندن دعای ذیل است: سبحان الله و الحمد لله و لا إله إلا الله و الله أكبر مائة مرة أو أربعين أو ثلاثين‌.[4]

مستحب ششم در تعقیبات:

مستحب ششم خواندن دعای ذیل است: اللهم صل على محمد و آل محمد و أجرني من النار و ارزقني الجنة و زوجني من الحور العين.[5]

‌مستحب هفتم:

مستحب هفتم خواندن دعای ذیل است: أعوذ بوجهك الكريم و عزتك التي لا ترام و قدرتك التي لا يمتنع منها شي‌ء من شر الدنيا و الآخرة و من شر الأوجاع كلها و لا حول و لا قوة إلا بالله العلي العظيم‌.[6]

مستحب هشتم: ‌قراءة الحمد و آية الكرسي و آية شهد الله أنه لا إله هو إلخ و آية الملك.‌[7]

در کتاب وسائل، باب 23 از ابواب تعقیب، حدیث1، معتبره یعقوب بن شعیب است که در آن از امام صادق روایتی نقل شده که در بخشی از آن نسبت به خواندن این آیات در تقیبات نماز سفارش شده است.

مستحب نهم: اللهم إني أسألك من كل خير أحاط به علمك و أعوذ بك من كل شر أحاط به علمك اللهم إني أسألك عافيتك في أموري كلها و أعوذ بك من خزي الدنيا و عذاب الآخرة‌.[8]

مستحب دهم: أعيذ نفسي و ما رزقني ربي بالله الواحد الأحد الصمد الذي لم يلد و لم يكن له كفوا أحد و أعيذ نفسي و ما رزقني ربي برب الفلق من شر ما خلق إلى آخر السورة و أعيذ نفسي و ما رزقني ربي برب الناس ملك الناس إلى آخر السورة‌.[9]

مستحب یازدهم: ‌أن يقرأ قل هو الله أحد اثنا عشر مرة ثمَّ يبسط يديه و يرفعهما إلى السماء: و يقول اللهم إني أسألك باسمك المكنون المخزون الطهر الطاهر المبارك و أسألك باسمك العظيم و سلطانك القديم أن تصلي على محمد و آل محمد يا واهب العطايا يا مطلق الأسارى يا فكاك الرقاب من النار أسألك أن تصلي على محمد و آل محمد و أن تعتق رقبتي من النار و تخرجني من الدنيا آمنا و تدخلني الجنة سالما و أن تجعل دعائي أوله فلاحا و أوسطه نجاحا و آخره صلاحا إنك أنت علام الغيوب.[10] ‌

مستحب دوازدهم: خواندن شهادتین و اقرار به ائمه علیهم السلام.

مستحب سیزدهم: ‌پیش از آن که پاهای خود را حرکت دهد سه بار بگوید: أستغفر الله الذي لا إله إلا هو الحي القيوم ذو الجلال و الإكرام و أتوب إليه‌.[11] اثر این ذکر دفع بلا و نگهدارندگی نعمت‌ها است.

مستحب چهاردهم: خواندن دعای محفوظ ماندن از فراموشی: سبحان من لا يعتدي على أهل مملكته سبحان من لا يأخذ أهل الأرض‌ بألوان العذاب سبحان الرءوف الرحيم اللهم اجعل لي في قلبي نورا و بصرا و فهما و علما إنك على كل شي‌ء قدير‌.[12]

شیخ صدوق در کتاب مقنعه می‌فرماید: «إعلم أنّ أدنى ما يجزي من الدّعاء بعد المكتوبة ، أن تقول : اللّهمّ صلّ على محمّد وآل محمّد ، اللّهم إنّا نسألك من كلّ خير أحاط به علمك ، ونعوذ بك من كلّ شرّ أحاط به علمك.»[13] سید یزدی هم در جمع ادعیه تعقیب، این دعا را آورده است. متن دعا در صحیحه زراره در باب 24 از ابواب تعقیب آمده است: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَقَلُّ مَا يُجْزِيكَ مِنَ الدُّعَاءِ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ أَنْ تَقُولَ- اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ كُلِّ خَيْرٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ- وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ كُلِّ شَرٍّ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ- اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ عَافِيَتَكَ فِي أُمُورِي كُلِّهَا- وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ خِزْيِ الدُّنْيَا وَ عَذَابِ الْآخِرَةِ.[14]

اگر عجله داشتی از این دعا رفع ید نشود که بسیار مهم و حساس است.

سیدنا الاستاد و سید الحکیم در باره‌ی تعقیب نماز و دعا ها شرحی نداده اند.

فصل 37 يستحب الصلاة على النبي ص‌ حيث ما ذكر أو ذكر عنده و لو كان في الصلاة و في أثناء القراءة بل الأحوط عدم تركها لفتوى جماعة من العلماء بوجوبها و لا فرق بين أن يكون ذكره باسمه العلمي كمحمد و أحمد أو بالكنية و اللقب كأبي القاسم و المصطفى و الرسول و النبي أو بالضمير‌و في الخبر الصحيح: و صل على النبي كلما ذكرته أو ذكره ذاكر عندك في الأذان أو غيره‌و في رواية: من ذكرت عنده و نسي أن يصلي على خطأ الله به طريق الجنة‌.[15]

یکی از عرفا گفته است که تمام اذکار را گشتم ولی ذکری بهتر از صلوات نتوانستم پیدا کنم.

انسان قوت روحی اش از همه‌ی قواها برتر است و نذرهای صلوات معجزه می‌کند. از معالجات اثرش بهتر و سریعتر است. نذر صلوات عددش چهل تا، صد تا تا هزار تا است. خود صلوات دعای رحمت برای پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) است و هدیه به روح فرد خاص لازم ندارد.

در کتاب شرح عروه، ج15، ص50: صلواتی که در تشهد آمده وجوبش مورد تسالم اصحاب است. اینجا بحث از صلوات بما هی صلوات است. وقتی اسم پیامبر(ص) را خود شخص ببرد یا اسم حضرت برده شود، صلوات گفته شود. اگر در حال نماز باشی و اسم پیامبر(ص) را بشنوی باید صلوات بفرستی. در اثناء قرائت اگر اسم حضرت را بشنود صلوات بفرستد. احوط این است که صلوات ترک نشود به خاطر این که فتوای جمعی از علماء بر وجوب صلوات است. فرقی نیست که اسم حضرت ذکر شود یا کنیه یا لقب او برده شود.

در ابواب اذان و اقامه، باب44، صحیحه زراره که از لحاظ سند و دلالت کامل است، می‌تواند مستند برای وجوب باشد.

روایت دیگری را کلینی نقل کرده که از لحاظ سند صحیح است. این روایت در باب43 از ابواب تعقیب کتاب وسائل آمده است و مضمونش همین مضمون است.

پس قول به وجوب مستند دارد و قائلین به آن، تصریح بر این مطلب دارند؛ از جمله‌ی صاحب حدائق در ج8، ص483 می‌گوید اگر کسی وجوب را انکار کند مکابره واضحی است.