آیا این عذر مستاجر موجب بطلان اجاره است یا خیر؟

موضوع: آیا این عذر مستاجر موجب بطلان اجاره است یا خیر؟

فرع هشتم از مسئله 19: این است که سیاره در روز شنبه و یکشنبه به زید اجاره داده شده است مثلا زید به عمرو گفته است سیاره شما را در روز شنبه و یکشنبه برای حمل مسافر یا حمل بار اجاره می کنم، در روز شنبه و یکشنبه زید مریض شده است و استفاده از سیاره برای شخص زید امکان ندارد، مرض مانع استفاده زید بوده است اما استفاده زید نه قید است و نه شرط بوده است آیا این عذر مستاجر موجب بطلان اجاره است یا خیر؟ آیا این عذر مستاجر موجب خیار است یا نیست؟

در این فرض لا ینبغی التامل که این اجاره صحیحة می باشد و برای موجر و مستاجر حق فسخ نمی باشد.

صحیحة چرا؟ برای اینکه ارکان اجاره و شرایط اجاره موجودة می باشد.

خیار ثابت نیست چرا؟ برای اینکه اسباب خیار مفقود است نه تعذر استیفاء منفعت است نه عدم المنفعه است نه تخلف شرط است.

بناء علی هذا در فرع هشت هم االاجارة صحیحة و هم خیار برای احدی نمی باشد و الی ذلک اشار سیدنا الاستاد بقوله: «و إلا لم تبطل قطعا»[1]

یعنی اگر شرط استیفاء نشده باشد یعنی استیفاء اگر چه نبوده است و الا لم تبطل الاجاره... برای اینکه ارکان اجاره موجود است شرایط موجود است، اسباب خیار مفقود است.

کما اشار الی ذلک صاحب الجواهر: «نعم لو اختص الخوف بالمستأجر لم يكن له خيار إلا مع اشتراط الاستيفاء بنفسه»[2]

اگر شرط استیفاء کرده است الخیار ثابت و اگر شرط ایتفاء نکرده است الخیار مفقود است.

نتیجه ما ذکرنا این است هم در فرع هستم مقتضای قواعد الاجارة صحیحة و خیار هم نیست و هم در مساله اتفاقی می باشد هذا تمام الکلام در فروع ثمانیه از مساله 19.

بقی الکلام در ذکر دو تنبیه که هر دو از اهمیت خاصی بر خوردار است:

تنبیه الاولی: در رابطه با بعضی از فروع متقدمه است و آن این است که در این فرع فرق می کند که اجیر عبد بوده باشد یا حر بوده باشد:

تارة عبدی را برای بنایئی اجاره کرده است از سیدش.

و اخری حر را برای بنایی اجاره کرده است کما هو الغالب.

آیا آن فروض در این فرع بیان شده است در هر دو است یا در یکی است؟

در تمام کتب فقهیه در جامع المقاصد و جواهر و عروه بیان شده است حاصل آن این است آیا ضمان منافع انیان اختصاص بعبد دارد یا شامل حر هم می شود؟