استعمال لفظ در غیر ماوضع له/الوضع /المقدمة

موضوع: المقدمة/الوضع /استعمال لفظ در غیر ماوضع له

استعمال وضع در غیر ما وضع له

استعمال لفظ در معنای مجازی مجوزی جزء طبع انسان و قبول عرف چیز دیگی ندارد . نیازی به اجازه واضع نیست خواه ما قائل به مسلک وضه باشیم یا قائل باشیم به واضعی وجود دارد که الفظ را برای معانی وضع می کند یا قائل بشویم یا قائل بشویم به مسلک تعهد که مسلک ایت الله خویی است و پیش از ایشان محقق نهاوندی این را پذیرفته بودند که واضع خاصی ندارد هر استعمال کننده لفظی که متعند می شود در مقام استعمال معنایی را اراده کند و برای رساندن آن معنی لفظ خاصی را استفاده کند او واضع است چه مسلک تعهد و چه مسلکی دیگر را بپذیریم نیاز به وضع واضع نداریم.

انواع استعمالات الفاظ را در الفاظ مورد بحث قرار بدهیم که خود این بحث یعنی استعمال لفظ بر لفظ خود قرینه و شاهدی می شود که واضع نقشی در صحت استعمال ندارد.

به 3گونه می توان لفظ را استعمال کرد:

    1. استعمال در مثل لفظ مثل زیدٌ لفظً مقصودمان این باشد که مثل این واژه لفظ است به نمونه ها و امثالش کار داریم.

    2. استعمال لفظ در نوع لفظ : ضرب لفظٌ. استعمال لفظ ضرب در نوع لفظ که شامل خود لفظ هم می شود.

    3. استعمال لفظ در شخص لفظ: زیدٌ لفظٌ ثلاثیٌ

اشکال

در استعمال سوم اشکالی شده است که استعمال لفظ در لفظ محذوری دارد چون وقتی می گوییم ریدً لفظً مقصود از زیدً اگر خود این کلمه لفظ لازمه اش این است که دال و مدلول واحد باشند. کاشف و منکشف تغایر ذاتی دارند، تباین ذاتی دارند چگونه یکی می شوند؟ اتحاد دال و مدلول یعنی اتحاد دو امر متباین دو امر امر متضاد. به اعتیار این که دال و مدلول اند باید تعدد نداشته باشند نمی شود هم متعدد باشند و غیر متعدد. در استعمال در مثل لفظ و نوع لفظ چنین اشکالی نیست . واحد و کثیر دو امر متقابل ومتضادند.

جواب از اشکال:

(برگرفته از کلام آخوند)اصل تغایر را می پذیریم. اما آیا تغایر مطلق باید داشته باشند یا مطلق التغایر کافی است .تغایر بالجمله باید باشد یا فی الجمله بودنش کافی است که نظر آخوند فی الجمله بودن است.

زید لفظ دارای دو حیثیت است ، حیثیت صدور از گوینده وحیثیت این که همین لفظ صادر مراد لافظ است به لحاظ این دو حیثیت یک تغایر اعتباری فرض دارد و به همین اعتبار می گوییم دال و مدلول متعدد ومتکثر هستند. این دو جنبه ودو نگاه در او متصور شدن می تواند هم دال باشد و هم مدلول.