1403/11/15
بسم الله الرحمن الرحیم
احتمالات محقق اصفهانی در موضوع له اسماء اشاره/الوضع /المقدمة
موضوع: المقدمة/الوضع /احتمالات محقق اصفهانی در موضوع له اسماء اشاره
احتمالات مرحوم اصفهانی
در مرحله اول به منظور نقد مشهور 3احتمال برای معنی اسم اشاره ذکر کردند و به هرکدام اشکلاتی را وارد کردند وبعد طبق نظم بحث خودشان احنمال سوم بدون اشکال است.
احتمال اول
هذا برای نفس معنی یعنی برای خود مفرد مذکر.این احتمال درست نیست چون اشاره را نمی توان رساند ودال بر اسم اشاره نیست.
احتمال دوم
اگر بگویید هذا مستعمل فیه ومعنایش عبارت است از مفرد مذکر مشارالیه . مشارالیه به همین لفظ؟ نمی توان با لفظ هذا با معنایی که با خود لفظ به وجود می اید ایجاد کرد.
اشکال اول این بود که اشاره بدون مَنشأ نمی تواند باشد. در اشکال دوم گفتند لا یعقل که با اشاره که ای با خود لفظ به وجود می اید مشار الیه لفظ باشد رتبه اشاره جلوتر از مشارکت الیه است.
احتمال سوم
هذا ادات و وسیله ابزاراشاره است . این بدون اشکال است ولی مشهور این را نمی گوید. شی نمی تواند علت برای خودش باشداین هم غیر معقول است
پس از این احتمالات احتمال سوم بی درد سر است ولی این مسلک مشهور نیست مشهور می گویند هذا برای معنای مشار الیه است.
مرحوم اصفهانی می گویند تحقیق این است که لفظ وضع شده برای معنای مشار الیه به ید یا عین. مفرد مذکر مشارالیه که مشارالیه با ید یا با عین باشد.
«بل التحقيق : أن أسماء الإشارة والضمائر موضوعة لنفس المعنى عند تعلّق الإشارة به خارجا أو ذهنا بنحو من الأنحاء ، فقولك : ( هذا ) لا يصدق على زيد ـ مثلا ـ إلا إذا صار مشارا إليه باليد أو بالعين ـ مثلا ـ فالفرق بين مفهوم لفظ المشار إليه ولفظ ( هذا ) هو الفرق بين العنوان والحقيقة ، نظير الفرق بين لفظ ( الربط ) و ( النسبة ) ، ولفظ ( من ) و ( في ) وغيرهما. وحينئذ فعموم الموضوع له لا وجه له ، بل الوضع ـ حينئذ ـ عام والموضوع له خاص ، كما عرفت في الحروف»[1]
نمی شود اشاره ای که هنوز محقق نشده استعمال ایجاد لفظ است مجازاً
ادراکات اعتباری مثل زید اسدٌ دارید زید را تنزیل می کنید به شیر . تشریع احکام هم تنزیل است مثل الطواف بالبیت صلاة. محقق اصفهانی می گویند استعمال تنزیل است مثل زید وجود ذهنی و خارجی اش حقیقی است یعنی جزء مقولات است وجود لفظی زید در نوشتن و نقاشی کردن
لفظ موضوع است و وضع استعمال می شود برای اشاره به ید با به عین. یعنی منشأ دارد و اشکالات فوق هم ندارد ومحدودیت دور و علیت بنفسه بر نمی گردد.
