عقد اکراهی، استدلال به روایت نبوی و صحیحه بزنطی/أركان الإجارة /كتاب الإجارة

موضوع: كتاب الإجارة/أركان الإجارة /عقد اکراهی، استدلال به روایت نبوی و صحیحه بزنطی

طیب نفس و رضایت در معامله

حدیث مربوط به رفع

«المروي عن النبي (صلى الله عليه وآله وسلم) بسند صحيح في الخصال ، كما عن التوحيد: " رفع عن أمتي تسعة : الخطأ، والنسيان، وما استكرهوا عليه، وما لا يعلمون، وما لا يطيقون، وما اضطروا إليه... الخبر »[1]

چون این روایت ازحیث سندی و دلالی در اصول مفصل بحث شده از کتاب رسائل شیخ نقل کردیم.

9چیز از امت پیامیر صلی الله علیه وآله برداشته شده است که یک موردش ما اضطروا إليه است.

سند

در رسائل گفتند: بسند صحيح في الخصال

در مکاسب گفتند:«و قوله (صلّى اللّه عليه و آله و سلم) في الخبر المتّفق عليه بين المسلمين: «رُفع أو وُضع عن أُمّتي تسعة أشياء أو ستّة .. و منها: ما اكرهوا عليه» [2]

به طور قطعی اسناد می دهند ولی عبارتش ما اكرهوا عليه است. معلوم می شود این روایت از جانب شیخ انصاری قطعی الصدور است. واین خبر را تمام مسلمین متفقین علیه است یعنی قطعی الصدور است

اگر سند ضعیف باشد ولی قطعی الصدور باشد یعنی روات مورد وثوق نباشند ولی از قرائن دیگری قطع به صدور داشته یاشد مورد استدلال واقع می شود. صدور خبری یعنی قطعا پیامبر صلی الله علیه وآله این را گفتند صحت خبری یعنی خیر صحیح است وثوق مخبری یعنی روات مورد اطمینان است. متفق بین مسلمین یعنی صدورش قطعی است.

اگر کسی به سند حدیث اشکالی وارد کرد . اشکال و جواب به چه صورت خواهد بود؟ این بحث مفصلی دارد.

دلالت

آیا طیب نفس در صحت معامله دخیل است؟

شیخ انصاری : این روایت به درد مانحن فیه نمی خورد؟ ودلیل بر شرطیت نفس نیست به دلیل این که این روایت ظهور دارد در این که مرفوع مواخذه و عقاب است که مواخذه و عقاب هم مواخذه و عقاب اخروی است.

«و ظاهره و إن كان رفع المؤاخذة، إلّا أنّ استشهاد الإمام (عليه السلام) به في رفع بعض الأحكام الوضعيّة يشهد لعموم المؤاخذة فيه لمطلق الإلزام عليه بشيءٍ»[3]

اما برای پاسخ به این اشکال مرحوم شیخ استدلال به این روایت را برشرطیت طیب نفس تمام می دانند ومی فرماید روایت دیگری داریم که صحیح السند است که صحیحه بزنطی است و شاهد بر این است که حدیث رفع احکام وضعیه را هم مثل صحت معامله در صورت اکراه رابر می دارد.