الأمر الثالث: اقسام القطع/بیان بعض احکام القطع /المقصد السادس: الأمارت

موضوع: المقصد السادس: الأمارت/بیان بعض احکام القطع /الأمر الثالث: اقسام القطع

متن کتاب: و في كل منهما (1) يؤخذ (2) طورا (3) بما هو (2) كاشف‌ و حاك عن متعلقه‌ (4) و آخر (5) بما هو (2) صفة خاصة للقاطع‌ أو المقطوع به‌ (6) و ذلك‌ (7) لأن القطع‌ لما كان‌ من الصفات الحقيقية (8) ذات الإضافة (9)

    1. ای من القطع الموضوعی الذی یکون تمام الموضوع و القطع الموضوعی الذی یکون جزء الموضوع.

    2. ای القطع.

    3. «طور» به معنای گونه و صنف می باشد.

    4. فیسمّی بالقطع الموضوعی الطریقی.

    5. ای و یؤخذ القطع الموضوعی سواءٌ کان تمام الموضوع أو جزء الموضوع طوراً آخر بما هو صفة خاصّة الخ.

    6. فیسمّی بالقطع الموضوعی الوصفی.

    7. ای أخذ القطع الموضوعی مطلقاً سواءٌ کان تمام الموضوع أو کان جزء الموضوع؛ تارةً بما هو کاشفٌ و حاکٍ عن متعلّقه و أخری بما هو صفةٌ خاصّةٌ للقاطع أو المقطوع به.

    8. صفات حقیقیّه، در مقابل صفات اعتباریّه و انتزاعیّه هستند؛ صفات حقیقیّه، صفاتی هستند که ما بإزاء خارجی دارند مثل قدرت، علم، حیاة، کرم، شجاعت و امثال آنها در حالی که صفات اعتباریّه و انتزاعیّه، صفاتی هستند که در خارج، ما بإزائی نداشته و صرفاً منشأ انتزاع آنها در خارج وجود دارد مثل فوقیّت، تحتیّت، زوجیّت، ملکیّت و امثال آنها.

    9. صفات حقیقیّه به دو قسم صفات حقیقیّه محضه و صفات حقیقیّه اضافیّه تقسیم می شوند؛ صفات حقیقیّه محضه، صفاتی هستند که دارای اضافه و نسبت نبوده و موصوف برای اتّصاف به آنها، نیاز به غیر ندارد مثل حیاة، قوّة، ضعف، شجاعت و جبن که برای حیّ، قویّ، ضعیف، شجاع و جبان ثابت هستند، چه غیری وجود داشته باشد و چه وجود نداشته باشد در حالی که صفات حقیقیّه اضافیّه، صفاتی هستند که دارای اضافه و نسبتی به غیر بوده و تا غیر وجود نداشته باشد، موصوف متّصف به آنها نمی شود مثل علم که تا معلومی وجود نداشته باشد، عالم متّصف به علم نمی شود یا قدرت که تا مقدوری وجود نداشته باشد، قادر متّصف به قدرت نمی شود.

متن کتاب: و لذا (1) كان العلم نورا لنفسه (2)‌ و نورا لغيره (3)‌ صح‌ أن يؤخذ (4) فيه‌ (5) بما هو (6) صفة خاصة و حالة مخصوصة بإلغاء جهة كشفه‌ (7) أو اعتبار خصوصية أخرى‌ (8) فيه‌ (5) معها (9) كما صح‌ أن يؤخذ (4) بما هو كاشف‌ عن متعلقه و حاك عنه‌ (10)؛ فتكون‌ أقسامه (11)‌ أربعة (12) مضافا إلى‌ ما هو طريق‌ محض‌ عقلا غير مأخوذ في الموضوع شرعا.

    1. ای لکون العلم من الصفات الحقیقیّة ذات الإضافة.

    2. لکون العلم من الصفات الحقیقیّة.

    3. لکون العلم من الصفات الاضافیّة الی الغیر.

    4. ای القطع.

    5. ای فی موضوع الحکم.

    6. ای العلم.

    7. یعنی بما اینکه علم، حالت خاصّی در نفس عالم ایجاد می کند در مقابل حالتی که به واسطه ظنّ، شکّ، وهم و یا عدم التفات در نفس شخص ایجاد می گردد بدون اینکه جنبه کاشفیّت علم از معلوم در أخذ علم در موضوع حکم، مورد لحاظ مولی قرار گرفته باشد.

    8. ای مثل عدم کونه قطعاً للقطّاع.

    9. ای مع صفتیّة العلم و کونها صفةً خاصّةً فی قبال الظنّ و الشکّ و الوهم و عدم الالتفات.

    10. ای عن متعلّقه.

    11. ای اقسام القطع الموضوعی.

    12. القطع الموضوعی الوصفی الذی یکون تمام الموضوع، القطع الموضوعی الوصفی الذی یکون جزء الموضوع، القطع الموضوعی الطریقی الذی یکون تمام الموضوع و القطع الموضوعی الطریقی الذی یکون جزء الموضوع.