موضوع: تفسیر موضوعی/غفلت /آیه 22 سوره ق

سخن در آیه 22 سوره ق بود که نکاتی بیان شد.

در شرح لغات به واژه حدید رسیدیم.

بیان شد که حدید به معنای منع است. به دربان هم که حداد گفته می شود به این جهت است که مانع در مقابل درب قصر و کاخ بودند.

حدید معنای دیگری هم دارد که «طرف الشی» است. لذا به لبه چاقو حد السکین می گویند. این معنا در استعمالات کمتر استفاده می شود.

اما اصل بحث در این است که خداوند می فرماید :

﴿فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَديد﴾

در روز قیامت با روشن شدن واقعیات و حقائق همه چیز خوب دیده می شود. چشم تیز بین می شود. وجه این معنا با معنی منع چیست؟

حضرت آیت الله مکارم حفظه الله می فرماید[1] حدید در اصل به معنای آهن است. بیان شد که آهن را حدید می گویند چون مانع از نفوذ چیزی در آن است. استحکام آهن مانع از انفعال است برخلاف پارچه که چنین استحکامی ندارد.

آهن و چاقو و فلزی جات تیز است و این تیزی به مرور زمان به حدید نسبت داده شده است. لذا حدید به تیزی هم استعمال می شود و بصر تیز در قیامت به معنای نفوذ است.

البته در بخش نکات تفسیری بیان خواهد شد که بصر به چه معناست.

علی ای حال در قیامت چشم تیزبین، نفوذ دارد در حقائق و حقیقت را می بیند.

مومن اما در همین دنیا حقیقت را دیده است.برخی افراد در ایام انتخابات سخنانی میگویند که نشانه هوس به کرسی ریاست دارد.

اما مومن می گوید اگر مسئولیتی سراغ من آمد و تعین پیدا کرد نباید فرار کرد و شانه خالی کرد. اما از طرف دیگر هوس و اصرار به مسئولیت و ریاست هم ندارد و حقیقت دنیا طلبی را دیده است.

یوسف به حاکم مصر گفت مرا به عنوان عزیز مصر مشخص کن و خودش درخواست داد. این هم نشانه تقواست که به جهت حس مسئولیت پذیری در جامعه انسان یک پست را بپذیرد .

مرحوم طبرسی ره در مجمع البیان فرمود حدید به معنای حاد و تیز است.[2]

نکات تفسیری :

اکنون وارد نکات تفسیری می شویم که هشت نکته در این ایه شریفه وجود دارد.

نکته اول :

علامه شعرانی فرموده است از این آیه استفاده می شود بهشت و جهنم اکنون موجود است.

بین متکلمین اختلاف است که بهشت و جهنم الان موجود و آماده است یا بعدها خلق می شود. بعضی اصرار دارند که اکنون موجود است.

بعضی دیگر معتقدند که وجهی برای خلق آن در حال حاضر نیست بلکه در همان قیامت خلق می شود.

علامه شعرانی می فرماید که آیه دلالت بر خلق بهشت و جهنم دارد و اکنون موجود است.

وجه استدلال این است که مشار الیه هذا همین بهشت و جهنم است. در ادامه می فرماید بهشت و جهنم بوده لکن پرده بوده است و لذا ندیدند. امیرالمومنین علیه السلام در همین دنیا بهشت را دید. پس این آیه دلالت بر خلق بهشت و جهنم دارد.