موضوع: تفسیر موضوعی/غفلت /آیه ۹۷ سوره انبیا

در این گفتار، به بررسی خصوصیات و مشخصات قوم یأجوج و مأجوج با استناد به برخی منابع پرداختیم. بیان شد که در مقام بیان و نقل هستیم و هیچکدام از این نکات مورد تایید نیست مگر اینکه در آیات قرآن بیان شده باشد

آنچه مسلم است، اقدام ذوالقرنین در ساختن سد، موجب رهایی طایفه‌ای که پشت کوه ساکن بودند از شر قوم یأجوج و مأجوج گردید. این قوم که "لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلًا" توصیف شده‌اند، برای همیشه از آزار و اذیت یأجوج و مأجوج رهایی یافتند. اما در اینکه نحوه حصر قوم یاجوج و ماجوج به چه شکلی بوده است، محل بحث است.

احتمال حصر قوم یاجوج و ماجوج در غار

یک احتمال اینست که در غار محبوس و محصور شدند که این احتمال، یک احتمال قابل اعتنا است که موقعیت دو کوهی که سد در میان آن‌ها ساخته شد، به یک غار منتهی می‌شده که محل زندگی قوم یأجوج و مأجوج بوده است. با ساختن سد در دهانه این دو کوه، مسیر ورودی به غار به طور کامل مسدود و این قوم برای همیشه در آنجا محبوس و زندانی شدند. این احتمال، عدم توانایی آن‌ها برای عبور از کوه‌های اطراف را نیز توجیه می‌کند، زیرا با توجه به اوصاف عجیب و غریبی که برایشان نقل شده البته با فرض صحت و صدق آن ها، بالا رفتن از کوه نباید برایشان امری محال بوده باشد.
احتمال محبوس شدن آن‌ها در غار، می‌تواند مؤیدی بر نظریه جن بودن قوم یاجوج و ماجوج باشد، چرا که غارهای مخوف و خاص، یکی از مکان‌های زیست اجنه به شمار می‌روند. البته این به معنای آن نیست که اجنه فقط در غارها زندگی می‌کنند و ممکن است در همه جا حضور داشته باشند. در میان اجنه نیز، مؤمن و کافر وجود دارد و مؤمنان آن‌ها اهل حساب و کتاب هستند، چنانکه در حالات برخی از مراجع تقلید نقل شده که اجنه مؤمن برای پرسیدن سؤالات فقهی به نزد ایشان می‌آمدند.
عبرت های ماجرای یاجوج و ماجوج :
از داستان ذوالقرنین و ماجرای یأجوج و مأجوج، می‌توان هفت درس اساسی و آموزنده برای آحاد مردم و به ویژه حکمرانان و مسئولان استخراج کرد:
مطلب اول : لزوم استفاده از اسباب و وسایل

سنت الهی در این نظام دنیوی بر این است که امور بر اساس اسباب و علل خود پیش بروند کما اینکه در روایت وارد شده است که أَبَى‌ اللَّهُ‌ أَنْ يُجْرِيَ الْأَشْيَاءَ إِلَّا بِالْأَسْبَاب‌[1]

همانگونه که در آیه ﴿وَآتَیْنَاهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَبًا﴾ آمده است، ذوالقرنین برای انجام کارهای بزرگ خود، از اسباب و وسایل موجود بهره گرفت. این یک درس بزرگ برای همگان است که برای رسیدن به موفقیت در هر زمینه‌ای، باید اسباب آن را فراهم نمود.
متأسفانه بسیاری از افراد با وجود علاقه به موفقیت، از اسباب آن غافل هستند. برای رسیدن به هر هدفی، چه اجتهاد در فقه، چه موفقیت در تجارت و چه تخصص در پزشکی، باید راه و اسباب تعریف شده آن را پیمود.
در این بخش، گله‌ای از وضعیت برخی طلاب و مسئولان حوزه مطرح می‌شود که از هدف اصلی خود که تربیت فقیه، فیلسوف، مفسر و ادیب است، دور شده‌اند. مشکلات معیشتی طلاب یکی از عواملی است که آن‌ها را به سمت مشاغل جانبی سوق می‌دهد. البته توصیه می‌شود که اگر طلبه‌ای مجبور به انتخاب شغل دیگری شد، شغلی را برگزیند که با رسالت طلبگی و نوکری امام زمان عجل الله تعالی فرجه فاصله زیادی نداشته باشد. شهید حسن طهرانی مقدم جمله‌ای تأمل‌برانگیز دارد: "فقط آدم‌های ضعیف هستند که به اندازه امکاناتشان کار می‌کنند." این بدان معناست که برای رسیدن به اهداف بزرگ، نباید تنها به امکانات موجود اکتفا کرد، بلکه باید با تلاش و کوشش، اسباب بیشتری را کسب نمود. جای تأسف است برای کسانی که حتی به اندازه امکانات موجود نیز کار نمی‌کنند. در همین مملکت عده ای از امکانات موجود استفاده نمی کنند و این در حالی است که به شهادت رهبر جامعه، ایران از نظر ثروت، پنجمین کشور دنیاست.