موضوع: تفسیر موضوعی/حسادت و خیرخواهی /آیات 54 و 55 سوره نساء

کلام در آیات 54 و 55 سوره نساء بود که گروهی از یهودیان به مدینه آمدند اما جز عده اندکی ، ایمان نیاوردند.

در نکات تفسیری صحبت به این نکته رسید که مقصود از آل ابراهیم چه کسانی هستند.

﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى‌ ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظيماً (54)فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَ كَفى‌ بِجَهَنَّمَ سَعيرا (55)﴾

در مورد آل ابراهیم اختلاف است :

برخی گفته اند : مقصود فقط پیامبر و خاندان ایشان است.[1] (مختار استاد)

برخی دیگر گفته اند : مقصود پیامبر ما و تمام انبیا از نسل حضرت ابراهیم است.

منشا این اختلاف این است که جناب ابراهیم در سن 99 سالگی خدا به او اسماعیل را عنایت کرد.

نکته : گاهی اوقات انسان ها دچار بلا می شوند و شکایت می کنند چرا ما دچار این بلا شدیم؟ این بلا باید برای غیر مومنین و گنه کاران باشد در حالی که همین مساله عُجب و گناه برای این شخص مومن است. دنیا برای اختبار و امتحان است و با بلایا انسان باید امتحان شود.

علی ای حال جناب ابراهیم در 99 سالگی پدر شد و در 13 سال بعد از آن پسر دوم که اسحاق باشد به دنیا امد و هر دو آنها به نبوت رسیدند. از نسل اسماعیل فقط پیامبر خاتم ولی از نسل اسحاق بسیاری از انبیا به دنیا آمدند.

در هر صورت به حسب ظاهر آیه هر دو قول مقبول است و استبعاد ندارد اما از حیث فنی باید مشخص شود که مقصود قریب به واقع کدام است.

برای حل مطلب باید تفریع در «فقد اتینا» روشن شود. آیا تفریع بر جهت حسادت یهود است یا تفریع بر فضل مورد عنایت خداوند است؟

در فرض اول : به یهود خطاب می فرماید که چرا شما به پیامبر و خاندان ایشان حسادت می‌کنید؟ نباید حسادت کنید چون این موارد که به پیامبر خاتم داده شده به انبیا شما یعنی بنی اسرائیل هم داده است.

(از بدترین حسادات ، حسادت به مقامات صاحب مقامات است. علت بدتر بودن این است که در امور مادی به حسب ظاهری ، این است که خب یک نفر مقدم شد و به موقعیت خاصی رسید و محدودیت وجود داشت ؛ اما در مقامات معنوی این مقامات ، محدود نیست و هرکسی بخواهد می تواند به همان مقامات برسد یا بلکه بالاتر برود.) یهود در این مساله به مقامات معنوی رسول الله صلی الله علیه و اله حسادت ورزیدند ، در حالی که به انبیا بنی اسرائیل هم عنایت شده بود. طبق این احتمال در تفریع ، قول دوم در آل ابراهیم مناسب است.

اما اگر تفریع بر فضل اعطائی باشد ، این فضائل در پیامبر خاتم و آل ایشان است.

نکته سوم :

ملک عظیم یعنی چه؟

بعضی می گویند مقصود وجوب اطاعت است. اینکه انسان اعتبار داشته باشد و مورد اعتماد باشد ، سرمایه بزرگی است. علی ای حال اهل بیت حکومت بر دلها و قلوب دارند.