موضوع: تفسیر موضوعی/حسادت و خیرخواهی /آیات 54 و 55 سوره نساء

به سومین ایه از آیات شریفه می رسیم که در 54 و 55 سوره مبارکه نساء بیان شده است.

قبل از ورود در آیات شریفه لازم است نکاتی بیان شود. این ایات مربوط به زبان حال یهود است. در کتاب اسمانی یهود بشارت پیامبر اخرین و پیامبر اسلام را داده بودند. عده ای از یهودیان اهل مطالعه و با سواد در منطقه شام منتظر این پیامبر یعنی پیامبر اخر الزمان بودند و با اطلاع از بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله به طرف حجاز امدند و چند گروه شدند.

تعداد اندکی به پیامبر اسلام ایمان اوردند. اما عده ای دیگر مخالفت کردند و گاهی قصد جنگ با ایشان را داشتند. در این آیات شریفه می فرماید این یهودیان به پیامبر حسادت کردند و لذا ایمان نیاوردند. این آیات خیلی هشدار آمیز است که کسی به مقام حجت خدا حسادت بورزد و این حسادت به دشمنی و مخاصمه منتهی شود. بسیار خطرناک و مشکل است.

خیلی باید مراقبت کرد که گناهان به ظاهر کوچک می تواند منتهی به مخالفت با حجت خدا شود.

آیات شریفه مورد نظر در سوره مبارکه نساء به این شرح است :

﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى‌ ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظيماً فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَ كَفى‌ بِجَهَنَّمَ سَعيراً﴾

(يا اينكه نسبت به مردم [پيامبر و خاندانش‌]، و بر آنچه خدا از فضلش به آنان بخشيده، حسد مى‌ورزند؟ ما به آل ابراهيم، (كه يهود از خاندان او هستند نيز،) كتاب و حكمت داديم؛ و حكومت عظيمى در اختيار آنها [پيامبران بنى اسرائيل‌] قرار داديم. ولى جمعى از آنها به آن ايمان آوردند؛ و جمعى راه (مردم را) بر آن بستند. و شعله فروزانِ آتش دوزخ، براى آنها كافى است!)

شرح لغات :

أم : دو نحو استعمال :

1) ادات استفهام و در معنای هل

2) در معنای أو

یحسدون :

حسد یعنی آرزوی زوال نعمت از صاحب نعمت. کسی نسبت به نعمتی که دیگری دارد حسادت بورزد و آرزوی زوال آن نعمت را داشته باشد. حسادت با روح ایمان در تعارض است و جنگ با خدا است.

طرف مقابل حسادت ، غبطه است که انسان از خدا بخواهد نعمتی که دیگری دارد ، او هم داشته باشد.

تصور کنید در کنار دریا یک ظرف آب برداریم ، اصلا احساس کم‌بود نمی شود. زمانی نیاز ندارد برای جبران آن کمبود ، دریای کرم خدا هم همینگونه است ، فنا و زوال ندارد. لذا از خدا بخواهیم به ما هم نعمت بدهد.

الحکمه :

حکمت یعنی کشف اسرار و حقایق همانطور که هستند (کما هو حقه)

گاهی اوقات انسان در خیال پردازی شدید ، تصوراتی برایش ایجاد می شود و حالت منامی پیدا می کند و تصور مکاشفه برایش دست می دهد در حالی که کشف اسرار واقعی نیست بلکه خیالات است.

لذا در کشف و شهود علائم و ملاکاتی دارد یکی اینکه مطابق مبانی و قواعد دین و شریعت باشد.