موضوع: المقصد الثالث:فی المفاهیم/تعریف های مفهوم /کلام آیة الله خوئی(ره)

مفهوم ترکیبیه ای که از جمله بدست می آید اگر لزوم بمعنی الاخص می شود مفهوم واگر لزوم بمعنی الاخص باشد می شود دلالت سیاقیة .

مرحوم خوئی(ره):برنائینی اشکالی وارد می کنند:

نائینی بین لزوم به معنی الاعم ولزوم غیر بیِّن خلط کرده اند، چون در لزوم بیِّن بمعنی الاخص با تصور ملزوم منتقل می شود به لازم.

ولی در لزوم بیِّن بمعنی الاعم سه چیز لازم است: لازم، ملزوم، نسبت بین ایندو

ودر لزوم غیر بیِّن نیاز به یک مقدمه عقلیست.

بنابراین اون تعریف مرحوم نائینی (ره) برای مفهوم قابل پذیرش نخواهد بود واشکال ایشان وارد است.

نظریِّة سوم در باب تعریف مفهوم(تعریف صاحب کفایة):

مفهوم دارای اجزائیست.

"عبارت صاحب کفایة"

«کما یظهر من موارد اطلاقه هو عبارةٌ عن حکم انشائی او اخباریٍّ تستتبعه خصوصیة المعنی الذی ارید من الفظ بتلک الخصوصیة ، وکان یلزمه لذلک»

*پس واژه مفهوم معنایش عبارت است از یک حکم انشائی یا حکم اخباری مثل: ان جاءَک زیدٌ فاکرمه، وان لم یجده فلا تکرمه.

پس اگر منطوق جمله انشائیة بود مفهومش هم انشائی بود ، ولی اگر منطوق جمله خبریة بود مثل: ان جئتنی فانا اُعطیک دیناراً، مفهوم هم اخباری می شود.

بخش دوم تعریف صاحب کفایة از مفهوم: تستتبعه مثلا ان جئتنی فانا اُعطیک کتاباً

در اینجا منطوق خبریة است، که باید حتماخصوصیتی داشته باشد وآن علت منحصره باعث بدنبال آوردن مفهوم می شود،(ان لم تجئنی فلا اُعطیک کتاباً) واگر ثابت کردیم علت تامه مجی هست وعلت منحصره هم هست، افاده مفهوم می کند مثل: ان جئتنی او سَلَّمَ فانا اُعطیک کتاباً .

پس اگر احتمال دادیم که مجئ علت تامِّه نیست ، منطوق دارد ولی مفهوم نخواهد داشت.

ومراد از خصوصیت در جمله یستتبعه خصوصیة دو چیز هست:

1)ثابت بشود علیت تامه هست

2) ثابت شدن علیت منحصرة

*پس برای بدست آوردن مفهوم باید 4فرآیند طی شود:

الف) بین تالی ومقدم ملازمه باشد،سواءٌ کان تالی جمله خبریة باشد یا انشائیة.

ب) تالی بر مقدم مترتب بشود.

ج)علیت تامه مقدم برای تالی باید ثابت شود.

د) علیت منحصره مقدم برای تالی باید ثابت شود.

وجود همه این 4تا شرط برای داشتن مفهوم لازم است.