موضوع: اجتماع امر ونهی/مباحثی پیرامون خروج از مکان غصبی /دلیل سوم شیخ انصاری(ره)برای بودن خروج مامورٌ به

یحث ما در مورد دلیل سوم شیخ انصاری(ره) بود که ایشان قائل شدن به اینکه خروج علاوه بر اینکه منهیٌّ عنه نیست بلکه مامورٌ به است وامر دارد.

خلاصه ای از دلیل سوم: از یک طرف ذی المقدمه که تخلُّص از حرام است واجب است واز طرف دیگر خروج مقدمه تَخَلُّص است لذا باید خروج واجب باشد نمی شود ذی المقدمهواجب باشد ومقدمه اش حرام باشد، این دو تو تکلیف به بما لا یطاق است.

در اینجا صاحب کفایة (دو تا جواب دادند به این دلیل شیخ)

جواب اول:بر فرض اینکه مقدمه سرمنشا بشود برای عدم وجوب ذی المقدمه باید بگوئیم ذی المقدمه ولو وجوب شرعی مولوی ندارد ولی وجوب عقلی دارد،همین وجوب کفایت میکند ونیازی به وجوب شرعی مولوی ذی المقدمه نیست ولو مقدمه حرام باشد.

بلکه باید برعکس بگوئیم و آن اینکه چون مقدمه حرام است ذی المقدمة هم وجوب شرعی مولوی پیدا نمی کند ونمی شود وفقط الزام عقلی دارد برای انجام ذی المقدمه است واین با حرمت فعلی مقدمه ندارد منافاتی ندارد.

جواب دوم:وقتی شرع چیزی را حرام و ممتنع کرد، ممتنع شرعی مثل ممتنع عقلی است مثل این است که یک چیزی مادی باشد ولی جای نداشته باشد.

مثل خروج که شرعا حرام است وممنوع ولی مانع عقلی تدارد، لذا صاحب کفایة این دو تا جواب را به شیخ انصاری می دهد، ومی گوید تخلص از حرام با فرض امتناع وجوب عقلی دارد ولی ممنوع شرعی مو لوی است.

"عبارت صاحب کفایة(ره)"

إنّما كان الممنوع كالممتنع ، إذا لم يحكم العقل بلزومه إرشاداً إلى ما هو أقل المحذورين ، وقد عرفت لزومه بحكمه ، فإنّه مع لزوم الإِتيان بالمقدمة عقلاً ، لا بأس في بقاء ذي المقدمة على وجوبه ، فإنّه حينئذ ليس من التكليف بالممتنع ، كما إذا كانت المقدمة ممتنعة.

وثانياً : لو سلّم ، فالساقط إنّما هو الخطاب فعلاً بالبعث والإِيجاب لا لزوم إتيإنّه عقلاً ، خروجاً عن عهدة ما تنجز عليه سابقاً ، ضرورة إنّه لو لم يأت به لوقع في المحذور الاشد ونقض الغرض الأهم ، حيث إنّه الآن كما كان عليه من الملاك والمحبوبية ، بلا حدوث قصور أو طروء فتور فيه أصلاً ، وإنما كان سقوط الخطاب لأجل المانع ، وإلزام العقل به لذلك إرشاداً كافٍ ، لا حاجة معه إلى بقاء الخطاب بالبعث إليه والإِيجاب له فعلاً ، فتدبرّ جيداً. [1]

مرحوم آخوند(ره) می فرماید:حرکات خروجیة مشمول لا تغصب است وحرام است وچیزی هم آنرا خارج نمی کند لذا وجوب شرعی مولوی برای ذی المقدمه باقی نمی ماند، لذا ما باید وجوب عقلی ذی المقدمة داشته باشیم واین منافاتی با حُرمت مولوی شرعی مقدمه ندارد.