موضوع: جواز اجتماع امر ونهی وامتناع اجتماع امر ونهی/اقوال در این مساله /قول به تفصیل

بحث درباره جواز اجتماع امر ونهی وعدم جواز اجتماع امر ونهی بود، که همانگونه در ابتداء بحث گفتیم درباره این اجتماع سه قول وجود دارد:

1)امتناع مطلقاً، که به این قول مشهور فقهاء من جمله صاحب کفایة قائل هستند واین قول تثبیت شد

2)جواز اجتماع مطلقاً ،قائل میرزای قمیست.

3)قول به تفصیل، تفصیل بین عقل وعرف ، این قول را شیخ اعظم انصاری به محقق اردبیلی نسبت داده اند ولی بعداً رد می کنند و می گویند این برای آقای سلطان العلماء است در کتاب تعلیقة اش بر مکاسب.

توضیح قول سوم:از نظر عقل اجتماع جائز است چون در مسئله اجتماع مورد ومحل نزاع عبارتند از عمل واحدی که دارای دو عنوان باشد است،پس در مساله اجتماع مسئله واحدیست که دارای دو عنوان موضوع بحث است وعقل می گوید اینچنین عمل دارای دو جهت موجب تعدد متعلق می شود که امر روی یک موضوع ونهی روی دیگری می رود ، پس از حیث دقت عقلی دو جهت داشتن عملی دو متعلق را منجر می شود ، پس تضادِّ برطرف می شود واجتماع جائز خواهد بود .

ولی عرف با نگرش خود دو چیز دارای دو جهت را یک چیز می پندارد، پس همچنان تضاد بین احکام امر ونهی باقی خواهد بود، وعرف نمی توانداستحالة اجتماع ضدین را حل نماید ، لذا قائل به امتناع اجتماع امر ونهی است.

*این قول سوم از جانب فحول فقاهت مثل مرحوم آخوند خراسانی وشیخ انصاری(ره) مورد مناقشه قرار گرفته است.

مناقشه صاحب کفایة:

"اصلاً این مسئله اجتماع یک مسئله عقلی است و ربطی به اظهار نظر عرف ندارد، چون در بحث اجتماع می شود که تعدد عنوان روی عمل واحد موجب تعدد متعلق یامعنون میشود تا مشکا اجتماع وضدِّین برطرف شود یا موجب تعدُّدِ متعلق نمی شود ، پس مسئله می شود مسئله عقلی، لذا عرف ناچاراً در اینجا از عقل پیروی کند.

پس عرف مسامحی باید کُلَّاً کنار گذاشته شود"

پس از نظر صاحب کفایة این مسئله عقلی است وایشان در امر چهارم از بحث اجتماع امر ونهی مطرح شده است.

«عبارت صاحب کفایة»

وفیه انَّه لا سبیل للعرف فی الحکم بالجواز او الامتناع الا طریق العقل فلا معنی لهذا التفصیل"

نظر استاد: آیا این جواب صاحب کفایة درست هست یا نه؟

به نظر استاد : جواب ایشان کاملاً درست است ، چون ایشان در ابتدای بحث دو تا مطلب صحیحی فرمودند که فرمودند:

الف) در مسئله اجتماع بحث ما این است که آیا تعدد عنوان در عمل واحد موجب تعدد معنون ( متعلق امر ونهی) می شود تا مشکل اجتماع ضدین بشود؟ یا نه نمی شود؟

«عبارت صاحب کفایة »

«الثانی: الفرق بین هذه المسئلة ومسئلة النهی فی العبادة هو ان الجهة المبحوث عنها فیها ( التی تمتاز المسائل) هی انَّ تعدُّد الوجه والعنوان فی الواحد یوجب مثل الامر والنهی....او لا یوجبه فالنزاع فی کلِّ من الامر والنهی فی سرایة الامر والنهی الی متعلق الامر والنهی وعدم سرایته لِتَعَدُّدِهما وجهاً ...فان البحث فیها ان النهی فی العبادة یوجب فسادها بعد الفراغ عن التوَجُّه الیها»

پس مسئله ما مسئله عقلی است وربطی به عرف ندارد .

واما دلیل آن وچرائی این مسئله جلسه بعد انشاء الله