موضوع: مساله جواز اجتماع امر ونهی وامتناع آن/دلیل مجوزین اجتماع امر ونهی /جواب های اجمالی وتفصیلی مرحوم آخوند از دلیل مجوزین

قائلین به جواز اجتماع دلیل سومی را اقامه کردند که دیگران از این دلائل جواب داده اند، منهم شیخ اعظم انصاری(ره) در کتاب مطارح الانظار ودیگران می باشند.

جواب اجمالی صاحب کفایة

جواب تفصیلی صاحب کفایة ونکته ماقبل آن:

نکته :شیخ انصاری دلیل سوم را به عنوان دلیل اول آورده وصاحب کفایة مرحوم آخوند خراسانی هم از ایشان تبعیَّت کردند .

خلاصه کلام شیخ انصاری:اجتماع جائز است وهیچ مانعی از این جواز وجود ندارد مگر تضاد بین احکام که صلاحیت ندارد که مانع از اجتماع انر ونهی شود ، چون اگر صلاحیت داشت باید در تمام احکام اینگونه باشد، در حالی که اینگونه نیست چون در غیر موارد وجوب وحرمت م.اردی داریم که اجتماع امر ونهی به غیر از وجوب وحرمت وجود دارد در ادلِّه ما .

عبارت شیخ انصاری(ره):"همان دلیل سوم مجوِّزین"

«هدایةٌ فی حُجَجِ المُجَوِّزین :وهی امورٌ:احدها: لو لم یکن جائزاً لَکَان بواسطة التَّضاد بین الحرمة والوجوب، اذ لا مانع من اجتماع سواه، وهو لایصلح للمنع والَّا لَکَکان جاریاً فی جمیع الاحکام لِتَضادِّها واسرها مع اَنَّه قد اِجتمعَ الوجوب والکراهة فی کثیرٍ من موارد کالصلاة فی الحَمَّام والمعاطن، والوضوء بالماءِ المُشتبه بالعُصبیة علی غیر ذلک من الموارد والوجوب مع الاباحة :کالصلاة فی الدَّار، والوجوب مع الاستحباب الصلاة فی المسجد والمواضع المُتبرِّکة »[1]

جواب تفصیلی :عبادات مکروهة سه قسمند:

الف) عباداتی که نهی به خود عبادات تعلُّق گگرفته ومندوحه وبدل ندارد مثل روزه در روز عاشورا ومثل نوافل مبتدئه مثل نمازهای مُستحبی است که زمان ومکان ودلیل خاصی ندارد.

ب) عبادتی که نهی به آنها تعلُّق گرفته ولی ای عبادت بدل داردهم امر دارد وهم کراهت

ج)عبادتی که نهی به خود عبادت تعلق نگرفته ولی به چیزی تعلق گرفته که اون چیز یا اتحادوجودی با صلاة دارد ویا مُلازم با صلاة است.

توضیح ذلک:در میان فقهاء اختلاف نظری درباره ی اکوان(بودن در یک محلی) وجود دارد:افعال واقوال صلاة جزء صلاة هستند ولی بودن در یک محل آیا جزء صلاة است یا خارج از صلاة؟

اختلاف وجود دارد:1)بعضی اکوان را جزء ماهیت صلاة می دانند.

2)بعضی دیگر اکوان را جزء ماهیت صلاة نمی دانند ولی ملازم باصلاة می دانند مثل الصلاة فی مواضع التُّهمة (جای زباله جای نا مناسب)

*اگر کون جزء صلاة باشد نهی به شیئ تعلُّق گرفته که اتحاد وجودی با صلاة