89/11/30
بسم الله الرحمن الرحیم
اشکال چهارم :
درست است که با تحلیل عقلی، فرقی بین وضع الفاظ و وضع خارجی نیست ولی یک تفاوت وجود دارد و آن اینکه در وضع خارجی، احتیاج است که بیننده از اینکه «علم» علامت رأس الفرسخ است مطلع باشد پس علاوه بر وضع، لازم است نسبت به علامیّت اطلاع رسانی شود ولی در وضع الفاظ، احتیاجی به اطلاع رسانی مضاعف نیست.
یعنی در وضع خارجی باید اولا بگوید علم را اینجا گذاشته ام، ثانیاً باید بگوید این علم، علامت رأس فرسخ است. ولی در وضع الفاظ همین که بگوید این لفظ را بر این معنی گذاشتم کافی است. [1]
ما می گوییم :
اولا : در وضع خارجی هم یک اطلاع رسانی کافی است و اینکه این علم، علامت رأس فرسخ است. اما اینکه اعلام کند این علم را در این مکان گذاشته ام، احتیاج به اعلام و اطلاع رسانی ندارد، بلکه بالمشاهدة توسط بیننده درک می شود.
اشکال پنجم :
«و ثانيا: و هو العمدة، بان الوضع التكويني الواقعي لا يقتضي دلالة الموضوع على الموضوع له بنفسه، و الا للزم ان يكون كل علم دالا على رأس فرسخ و هو بديهي المنع. و انما يتوقف أيضا عن سبق بناء و قرار على جعل العلم على رأس فرسخ، فتحصل الدلالة بسبق هذا القرار و البناء.
و عليه، فالوضع الاعتباري الجعلي أولى بعدم انتهائه إلى دلالة اللفظ على المعنى بنفسه و توقفه على سبق القرار و البناء على دلالة اللفظ على المعنى عند الوضع. و إذا انتهى الأمر إلى اعتبار الدلالة و جعلها و عدم كفاية مجرد الوضع تكوينا أو اعتبارا، فيقتصر عليه و لا احتياج إلى وضع اللفظ على المعنى اعتبارا.» [2]
توضیح :
صرفِ وضع خارجی اقتضاء نمی کند که علم بر رأس الفرسخ دلالت کند. و الا باید هر عَلمی بر رأس الفرسخ دلالت کند. بلکه باید قبل از وضع، یک بنایی و قراری گذاشته شود بر اینکه «این علم بر رأس الفرسخ گذاشته می شود». پس دلالت در صورتی حاصل می شود که چنین قراری و بنایی، قبل از آن موجود باشد.
حال وقتی در وضع های حقیقی، یک بناء از قبل موجود است و در وضع های لفظی نیز چنین بنایی هست و وقتی چنین بنایی احتیاج است به همان بسنده می کنیم و احتیاجی به جعل و وضع اعتباری نداریم.
ما می گوییم :
در بیان اشکال بین استعمال و لفظ خلط شده است. آنچه در نصبِ علم است، استعمال است و وضع اعلام خارجیه، در مرتبه قبل است. این مطلب را مفصلا در شرح نظر مرحوم اصفهانی آوردیم.
