ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله/ مقدّمه اوّل

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله/ مقدّمه اوّل

نظریّه سوّم: نظریّه حضرت امام: این مسأله از مسائل عقلیه و لفظیّه علم اصول است.

دلیل:

صغریٰ: شرط لفظیّت یا عقلیت مسأله نهی از عبادت و معامله، اراده‌ی اقتضاء خاصّ از کلمه‌ی اقتضاء در عنوان مسأله است.

توضیح: در بعضی از عناوین این مسأله، کلمه‌ی اقتضاء و در بعضی دیگر از عناوین، کلمه‌ی دلالت به کار رفته است. این مسأله اگر لفظیّه محضه باشد، لازمه‌اش این است که مراد از اقتضاء و دلالت، خصوص اقتضاء لفظی و دلالت لفظیه باشد و اگر عقلیّه محضه باشد، لازمه‌اش این است که مراد از اقتضاء و دلالت، خصوص اقتضاء عقلی و دلالت عقلیّه باشد.

کبریٰ: اراده‌ی اقتضاء خاصّ از کلمه‌ی اقتضاء در عنوان مسأله، منتفی است.

توضیح: بعضی برای اثبات دلالت نهی بر فساد، تمسّک به لفظ و بعضی، تمسّک به عقل می‌کنند. تمسّک به لفظ، مناسب با لفظیّت مسأله و تمسّک به عقل، مناسب با عقلیّه مسأله است. بنابراین، مراد از اقتضاء و دلالت در عنوان مسأله، اعمّ از لفظی و عقلی است تا عنوان مسأله تناسب با استدلالات قوم داشته باشد.

نتیجه: شرط لفظیّت یا عقلیّت مسأله نهی از عبادت و معامله، منتفی است. بنابراین، این مسأله، عقلیّه محضه و یا لفظیّه محضه نیست.

اقول:

نظر حقّ از بین انظار ثلاثه، نظر سوّم است.

مقدّمه دوّم: عناوینی که برای مسأله نهی از عبادت و معامله ذکر شده، عبارتند از:

انّ النهی عن الشیئ هل یقتضی فساده ام لا، انّ النهی عن الشیئ هل یدلّ علی فساده ام لا، انّ النهی اذا تعلّق بالعبادة او المعاملة هل یقتضی الفساد ام لا، انّ النهی عن الشیئ هل یکشف عن فساده، انّ النهی اذا تعلّق بالعبادة او المعاملة او ما یکون مثلها هل یستتبع الحکم الوضعی کالفساد و عدم الاجزاء ام لا.

عنوان اوّل از بین این عناوین، معروف بین اصولیّین است. توضیح مفردات و اجزاء این عنوان، در ضمن چهار امر است.