ملازمات عقلیّه // غیر مستقلّات عقلیّه // مسئله سوّم: مسئله ضدّ // جهت چهارم: درباره‌ی ضدّ خاصّ

موضوع: ملازمات عقلیّه // غیر مستقلّات عقلیّه // مسئله سوّم: مسئله ضدّ // جهت چهارم: درباره‌ی ضدّ خاصّ

نظریّه دوّم: نظریّه مشهور بین متأخّرین: امر به شیئ مقتضی نهی از ضدّ خاصّ نیست.

دلیل:

صغریٰ: اگر امر به شیئ مقتضی نهی از ضدّ خاصّ باشد، لازمه‌اش این است که این اقتضاء، لفظی و یا معنوی باشد (مراد از اقتضاء لفظی، دلالت امر به شیئ بر منهیّ بودن ضدّ خاصّ به نحو دلالت مطابقه یا تضمّن یا التزام است و مراد از اقتضاء معنوی، دلالت امر به شیئ بر منهیّ بودن ضدّ خاصّ به استعانت عقل است).

کبریٰ: و اللّازم باطل (امّا بطلان اقتضاء لفظی، واضح است چون منهیّ بودن ضدّ خاصّ نه عین وجوب شیئ است و نه جزء آن و نه لازم بیّن بالمعنی الاخصّ برای آن. امّا بطلان اقتضاء معنوی، به خاطر این است که ادلّه قائلین به اقتضاء معنوی که مسلک مقدّمیت و مسلک تلازم باشد، باطل است و دلیل دیگری بر اقتضاء وجود ندارد و عدم دلیل بر اقتضاء به ضمیمه‌ی اصالت عدم نهی از ضدّ خاصّ، دلیل بر عدم اقتضاء است. علّت ضمیمه‌ی اصالت عدم نهی از ضدّ خاصّ این است که مجرّد عدم دلیل بر اقتضاء، دلیل بر عدم اقتضاء نیست[1] .

نتیجه: فالملزوم مثله. توجّه باشد که نفی لزوم بیّن بالمعنی الاعمّ بین وجوب شیئ و نهی از ضدّ خاصّ نیز با مطالبی که در ضدّ عامّ ذکر شد، اثبات می‌شود.

آدرس جلسه‌ی بعد:

۱) کفایه طبع قدیم ج۱ ص۲۱۲: الامر الرابع تظهر الثمرة ..... ثمّ انّه.

۲) الهدایة فی الاصول ج۲ ص۱۴۳: الجهة الثانیة فی انّه من این یستکشف وجود الملاک ..... الثانی.