ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله سوّم: مسئله ضدّ / جهت اوّل/ بحث اوّل: درباره نوع مسئله ضدّ

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله سوّم: مسئله ضدّ / جهت اوّل/ بحث اوّل: درباره نوع مسئله ضدّ

به بیان دیگر، بحث از حرمت ضدّ، بحث از عوارض ذاتیّه فعل مکلّف است (چون ضدّ، فعل مکلّف است و حرمت از عوارض ذاتیّه آن است. علّت اینکه حرمت عرض ذاتی بر فعل مکلّف است، این است که حرمت به واسطه‌ی مفسده که واسطه در ثبوت است، عارض بر ضدّ می‌شود و هر عرض که واسطه‌ی در ثبوت دارد، عرض ذاتی است) و بحث از عوارض ذاتیّه فعل مکلّف، مسأله فقهیّه است (چون مسأله علم به قضیّه‌ای گفته می‌شود که در آن از عوارض ذاتیّه موضوع علم بحث شود) پس بحث از حرمت ضدّ، مسأله فقهیّه است.

نظریّه سوّم: مسأله ضدّ، از مبادی احکامیّه است.

دلیل:

صغریٰ: ملاک مبدء حکمی بودن مسأله، بحث از آثار و لوازم حکم است (به بحث از آثار و لوازم حکم، مبدء حکمی گفته می‌شود. مثل این بحث که آیا وجوب یک عمل، لازمه‌اش وجوب مقدّمه آن عمل است و یا خیر؟ و مثل این بحث که آیا وجوب یک عمل، عناد با حرمت آن عمل دارد و یا خیر؟ کان للقدماء مباحث یبحث فیها عن معاندات الاحکام و ملازماتها یسمّونها بالمبادی الاحکامیّة. نهایة الاصول ص۱۵۴).

کبریٰ: بحث از آثار و لوازم حکم، در مسأله ضدّ ثابت است (بحث در مسأله ضدّ در این است که آیا لازمه‌ی وجوب شرعی عمل، حرمت شرعی ضدّ آن عمل است و یا خیر؟ پس بحث از لوازم حکم است یعنی از لوازم وجوب شرعی عمل).

نتیجه: ملاک مبدء حکمی بودن مسأله، در مسأله ضدّ ثابت است.

آدرس جلسه‌ی بعد:

فوائد الاصول ج۱ ص۳۰۱: الامر الثالث المراد من الاقتضاء فی العنوان ..... المقام الاوّل.