موضوع: احکام قطع88/قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی25 /

○ نهایه الدرایه ج۳ص۶۳ تعلیقه۲۳و۲۴

- احکام قطع۸۸/ قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی۲۵

◇ تعلیقه ۲۳

الف. آخوند ره:

قیام اصول عملیه - غیر از استصحاب - مقام قطع با دلیل حجیت و اعتبارشان معنا ندارد چرا که مراد از قیام مقام قطع ترتیب آثار و احکام قطع - همچون تنجّز تکلیف - است و حال آنکه اصول عملیه وظائف مقرر شرعی و یا عقلی برای شخص جاهل در مقام عمل خواهند بود.

ب. محقق اصفهانی ره:

یک. مراد از قیام شیئی مقام قطع یا قیام از حیث متعلق است (یعنی قیام مودّای اماره مقام واقع) و یا قیامِ خودِ اماره مقام خود در تنجّز است.

دو. توهّم: اصول - به طور مطلق - قائم مقام قطع خواهند بود چرا که آنها مرجع بعد از فقد علم خواهند بود.

سه. پاسخ از توهّم: حقیقت قیام شیئی به جای قطع، صرفِ رجوع به آن بعد از فقد قطع نیست بلکه ترتب آثار و احکام قطع بر آن خواهد بود.

◇ تعلیقه ۲۴:

الف. آخوند ره:

یک. دلیل استصحاب، دلالت بر قیام استصحاب مقام قطع طریقی دارد.

دو. دلیل استصحاب وافی به قیام استصحاب مقام قطع موضوعی - چه وصفی و چه کشفی - افزون بر امر گذشته نخواهد بود.

سه. مثلِ " لاتنقض الیقین " باید مسوق باشد یا به لحاظ متیقن و یا به لحاظ خود یقین.

ب. محقق اصفهانی ره:

۱. سوقِ " لاتنقض" به لحاظ متیقن در قطع طریقی است و به لحاظ خود یقین در قطع موضوعی است. جمعِ هر دو لحاظ، محذور جمع میان آلی بودن و استقلالی بودن در لحاظ واحد است.

۲. طریقی بودن قطع، آینه بودن قطع برای متیقن و ملحوظ آلی بودن قطع، تنها در مقام تعلّقِ آن به متیقن است. اما یقینی که در حیّزِ حرمت نقض قرار گرفته است؛ فقط لحاظ استقلالیِ آن معقول است. بنابراین محذور مزبور لازم نخواهد آمد.

۳. بنابر آنکه حرمت نقض، کنایه از ابقای حکم متیقن باشد، آن محذور جاری خواهد بود چرا که مکنی‌عنه یا باید متیقن - بما هو متیقن - باشد و یا ذات متیقن. جمع میان این دو امر در لحاظ واحد محال است.

۴. اگر حرمت نقض به عنوان ابقای یقین در جمیع آثار - منجِّزِ حکم بودن و جزء موضوع بودن - باشد:

یک. جمع خالی از اشکال خواهد بود. دو.در این صورت، مرجع حرمت نقض، جعل منجزیت و جعل حکمی مماثل با حکم مترتب بر یقین و متعلقش خواهد بود.

سه. توهّم: میان دلیل اماره و دلیل استصحاب فرق است چرا که دلیل اماره در مقام تتمیم کشف است بر خلاف دلیل استصحاب.

چهار. پاسخ از توهّم: دلیل استصحاب نیز در مقام ابقای کاشف است.

و الحمدُ لله ربّ العالمین