موضوع: احکام قطع86/قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی23 /

○ نهایه الدرایه ج۳ص۶۱س۲۱

- احکام قطع۸۶/ قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی۲۳

۱. دلیل بر اعتبار و حجیت خبر واحد، یا روایات و یا آیاتی از قرآن کریم و یا بنای عقلاء خواهد بود.

۲. هیچ یک از این سه طایفه، متکفّل تنزیل مودّی و یا اماره بر واقع معلوم نخواهند بود.

۳. از جمله روایات مورد استدلال بر حجیت خبر واحد، روایتی است که مرحوم کلینی ره در کافی نقل می‌کند:

" قَدْ أَخْبَرَنِي أَبُو عَلِيٍّ‌ أَحْمَدُ بْنُ‌ إِسْحَاقَ‌ عَنْ‌ أَبِي الْحَسَنِ‌ عَلَيْهِ‌ السَّلاَمُ‌ قَالَ‌ سَأَلْتُهُ‌ وَ قُلْتُ‌ مَنْ‌ أُعَامِلُ‌ أَوْ عَمَّنْ‌ آخُذُ وَ قَوْلَ‌ مَنْ‌ أَقْبَلُ‌ فَقَالَ‌ لَهُ‌: اَلْعَمْرِيُّ‌ ثِقَتِي فَمَا أَدَّى إِلَيْكَ‌ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّي وَ مَا قَالَ‌ لَكَ‌ عَنِّي فَعَنِّي يَقُولُ‌ فَاسْمَعْ‌ لَهُ‌ وَ أَطِعْ‌ فَإِنَّهُ‌ الثِّقَةُ‌ الْمَأْمُونُ‌ ". (الکافی، ج۱ ص۳۳۰).

۴. این روایت - همانند روایت گذشته - دلالت بر تنزیل منزله‌ی واقع خواهد داشت چرا که خودِ تادیه از امام علیه السلام - در ناحیه‌ی منزّل‌علیه - در دلالت بر آنکه مراد، خود واقع است واضح بوده و نیازمند به تنزیل نیست تا آنکه گفته شود : " مقصود از منزّل‌علیه واقع معلوم است ".

۵. با توجه به نکته گذشته، قولِ قائل " ما یخبر به عنّی عهد ما یخبر به عنّی " برای بیان واقعی بودنِ مخبربه است نه واقعی بودنِ اخبار به مخبربه.

۶. در اِخبارِ از امام علیه السلام، دو نسبت قابل تصور است:

الف. نسبت اِخبار و خبر دادن از امام علیه السلام. این نسبت قطعی بوده و مورد شک نیست.

ب. نسبت صدور مخبربه از امام علیه السلام. این نسبت قطعی نبوده و مورد شک است.

۷. به مقتضای ظاهرِ روایت، آنچه که مورد تصدیق امام علیه السلام قرار گرفته است، عبارت از " کون الاِخبار عنه " است.

۸. با توجه به قطعی بودن نسبت نخست و مشکوک بودن نسبت دوم، تصدیق امام علیه السلام تصدیق نسبت مشکوک خواهد بود نه نسبت مقطوع.

۹. لایقال:

مقدمه اول. بر اساس تقریب یاد شده، منزّل‌علیه واقع بوده و امام علیه السلام در مقام بیان واقعی بودنِ مخبربه خواهند بود.

مقدمه دوم. آنچه که - به مقتضای ظهور روایت - مورد تصدیق امام علیه السلام قرار دارد، عبارت از " کون الاِخبار عنه " است. به تعبیری دیگر، تصدیق امام علیه السلام به لحاظ اثر وصول خبر از ایشان علیه السلام خواهد بود.

مقدمه سوم. با فرض تنزیل منزله‌ی واقع، اثری برای آنچه که در ظاهر روایت، منزّل‌علیه است نخواهد بود و فایده‌ای برای این تنزیل - که روایت ظهور در آن دارد - نخواهد بود.

۱۰. تصدیق امام علیه السلام نسبت به " کون الاِخبار عنه " (صدور اخبار از ایشان علیه السلام)، به لحاظ اثر وصول خبر از سوی امام علیه السلام نیست بلکه برای بیان واقعی بودنِ مخبربه است چرا که ایشان علیه السلام جز صدق نمی‌فرمایند.

و الحمدُ للّه ربّ العالمین