موضوع: احکام قطع64/قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی1 /

○ نهایه الدرایه ج۱ص۵۱ت۲۱

- احکام قطع۶۴/ قیام اماره مقام قطع طریقی و موضوعی۱

الف. آخوند ره:

یک. طرق و امارات معتبره، با دلیل حجیت و اعتبارشان ؛ جایگزین قطع طریقی محض خواهند بود.

دو. طرق و امارات معتبره، با مجردِ دلیل حجیت و اعتبارشان؛ جایگزین قطع موضوعی صفتی نخواهند بود بلکه باید دلیل دیگری بر تنزیل قائم گردد. وجه انتفای جایگزینی آن است که مقتضای حجیت و اعتبارِ طرق، ترتیب آثار حجیت قطع است نه آثار موضوعیتِ آن.

سه. با توجه به مقتضای حجیت طرق و امارات، انتفای جایگزینی آنها به جای قطع موضوعی کشفی روشن می‌گردد زیرا هر شیئی به صرف حجیت و اعتبار، در جای موضوعِ حکم شرعی نخواهد نشست.

چهار. توهّم: دلیل اعتبار اماره، دلالت بر الغاء احتمال خلاف و تنزیلِ آن به منزله قطع از جهت موضوعیت و طریقیت خواهد داشت. پس صرف دلیل اعتبار در هر دو تنزیل کافی خواهد بود.

پنج. دفع توهّم:

مقدمه اول - در هر تنزیلی، باید منزّل و منزّل‌علیه لحاظ گردد.

مقدمه دوم - اگر تنزیل در طریقیت باشد، منزّل و منزّل‌علیه به طور آلی ملحوظ خواهند بود و در حقیقت نظر به واقع و مودّای طریق خواهند بود.

مقدمه سوم - اگر تنزیل در موضوعیت باشد، منزّل و منزّل‌علیه به طور استقلالی ملحوظ خواهند بود و نظر به خود قطع و ظن خواهد بود.

مقدمه چهارم - لحاظ آلی به شیئی مضادّ با لحاظ استقلالیِ همان شیء است و با هم جمع نمی‌گردند.

مقدمه پنجم - تعمیم تنزیل به لحاظ موضوعیت و طریقیت، مستلزم جمع میانِ آلی بودن و استقلالی بودن در لحاظ واحد است.

ب. محقق اصفهانی ره:

یک. قطع و ظن - در حین تعلّق به شیئی - طریق صرف خواهند بود.

دو. در حال تعلقِ آن دو به شیئی، ملحوظ به طور اصالی و استقلالی، فقط همان شیء خواهد بود.

سه. قطع - به طور مثال - نحوه‌ای از تحقق معنا نزد نفس خواهد بود. قطع همان معنای لحاظِ معنا و شیئی است.

چهار. حین تعلق قطع به شیئی، قطع مورد لحاظ نخواهد بود نه لحاظ آلی و نه لحاظ استقلالی. قطع عین لحاظ غیر است.

پنج. قطع همچون آینه نیست تا آنکه نظر در آن به شیئی معقول باشد تا آنکه منظور بالتبع باشد.

شش. قطع عین لحاظ ذهن و نظرِ آن به معلوم است.

هفت. همان‌طور که قطع ملحوظ آلی نیست همچنین قطع ابزارِ لحاظِ شیئی نیست زیرا معقول نیست که لحاظ شیئی (=قطع) ابزار لحاظِ همان شیء باشد.

هشت. معقول نیست که قطع ابزار و واسطه برای ذات شیء و یا وجود خارجیِ شیء باشد.