آیه 222/سوره بقره /تفسیر قرآن

موضوع: تفسیر قرآن/سوره بقره /آیه 222

﴿وَ يَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحيضِ قُلْ هُوَ أَذيً فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحيضِ وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّی يَطْهُرْنَ فَإِذا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَکُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرينَ﴾[1]

صحبت در تفسیر آیه دویست‌وبیست‌ودوم سوره بقره است.

از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) درباره‌ "محیض" سؤال شد: محیض هم به معنای زمان حیض و هم به معنای مکان حیض به کار می‌رود. در برخی موارد محیض به معنای خون حیض نیز آمده است. در اینجا به معنای زمان حیض است.

پاسخ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله):

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در پاسخ فرمودند: «المحیض» یک سختی برای زنان است. باید از آمیزش با زنان در ایام حیض دوری کنید. مراد از لا تقربوهن یعنی نزدیک نشوید، نه اینکه معاشرت عادی (مثل صحبت، غذا خوردن در کنار یکدیگر و...) ممنوع باشد؛ بلکه فقط آمیزش ممنوع شده است. بعد از پاک شدن از حیض و غسل، می‌توان آمیزش داشت. ﴿إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابينَ وَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرينَ﴾ خداوند توّابین و متطهرین را دوست دارد.

مقایسه با احکام یهود و نصاری:

یهود:

در ایام حیض، نه تنها آمیزش بلکه هرگونه معاشرت با زنان را منع کرده‌اند. حتی لمس زن حائض را باعث نجاست می‌دانند.

نصاری:

اصلاً قائل به فرق نیستند؛ چه در حال حیض باشند، چه نباشند، آمیزش و معاشرت را مجاز می‌دانند.

اسلام:

راه میانه را پیش گرفته؛ تنها آمیزش را در ایام حیض منع کرده ولی معاشرت عادی اشکالی ندارد.

نکات مهم در مواجهه با ایام حیض:

لزوم رعایت احترام به زنان:

﴿قُلْ هُوَ أَذيً﴾ زنان در ایام حیض در سختی‌اند؛ به دلیل جریان خون و آثار جسمی و روحی آن. ﴿فَاعْتَزِلُوا النِّساءَ فِي الْمَحيضِ﴾ باید در این ایام با آن‌ها با احترام و مدارا رفتار شود که اذیت نشوند.

رعایت ادب در پرسش‌های شرعی:

در امور شرعی، حیا در سؤال کردن نباید مانع شود؛ سؤال از مسائل شرعی جای خجالت ندارد.

بررسی معنای "طهارت" در آیه:

﴿حَتّىٰ يَطْهُرْنَ﴾ دو قرائت دارد: با تخفیف (يَطْهُرْنَ) به معنای تطهیر با پایان خون حیض حتی بدون غسل. با تشدید (يَطَّهَّرْنَ) طهارت به معنای انجام غسل پس از پایان حیض.

دو دیدگاه فقهی درباره آمیزش پس از حیض:

دیدگاه مشهور:

پس از پاک شدن از حیض (نقاء خون)، آمیزش مجاز است؛ حتی اگر غسل انجام نشده باشد.

دیدگاه دیگر:

آمیزش تنها پس از انجام غسل حیض جایز است.

فلسفه‌ احکام در این زمینه:

احکام الهی دارای مصالح و مفاسدند. این نهی برای حفظ سلامت جسمی و روحی زن است. حد و مرزی برای لذت‌های حلال قرار داده شده است تا شهوت انسان افسارگسیخته نباشد.

توصیه به توبه و پاکی:

اگر کسی اشتباهی مرتکب شود، خداوند توبه او را می‌پذیرد. طهارت معنوی (توبه) و طهارت ظاهری (بهداشت و غسل) هر دو در کمال انسان مؤثرند.

خداوند «توابین» و «متطهرین» را دوست دارد. بعضی افراد ممکن است این دستور خداوند را مراعات نکنند و مرتکب خلاف شوند لذا خداوند می‌فرماید چنانچه کسی این دستور را مراعات نکرد و بعد پشیمان شد و توبه کرد، خداوند توبه او را می‌پذیرد. انسان باید هم از نظر معنوی پاک باشد که به آن توابین گفته می‌شود و هم از نظر ظاهری پاک باشد که در اینجا با عنوان متطهرین یاد شده است. این نوع رعایت کردن، موجب کمال انسان می‌شود.

جمع‌بندی نهایی:

اسلام به انسان‌ها دستور می‌دهد از لذت‌های حلال بهره‌مند شوند، اما در چارچوب حدود الهی. مراعات این حدود، سبب حفظ سلامت فردی، اجتماعی و معنوی می‌شود. ما باید تابع محض دستورات الهی باشیم.