تنبیهات، تنبیه هفتم: اصل مثبت، وجه عدم حجیت مثبتات استصحاب/أصالة الاستصحاب /الأصول العملية

موضوع: الأصول العملية/أصالة الاستصحاب /تنبیهات، تنبیه هفتم: اصل مثبت، وجه عدم حجیت مثبتات استصحاب

بحث در رابطه با اصل مثبت بود. صاحب کفایه درباره اصل مثبت چند تنبیه را قرار داده است. تنبیه هفتم و هشتم و نهم و دهم مربوط به اصل مثبت است. یکی از مطالبی که در تنبیه هشتم فرموده‌اند این است که مستصحب گاهی اثر بدون واسطه دارد و گاهی با واسطه است و این با واسطه گاهی واسطه گاهی عقلی و عادی و شرعی است. اما گاهی مستصحب یک کلی است که قابل تطبیق بر مصادیقی است. مثلاً عنوان کلیی را استصحاب می‌کند مانند عنوان کلی ابیض بودن یا زوجیت یا حریت و رقیت که قابل صدق بر مصادیق است. آیا بر استصحاب کلی اثر فرد مترتب می‌شود. مثلاً کلی زوجیت را استصحاب کند آیا اثر مترتب بر فرد مانند وجوب تمکین زوجه یا وجوب نفقه بر زوج مترتب می‌شود؟ صاحب کفایه می‌فرماید: بله مترتب می‌شود. یک محمول من صمیمه داریم و یک محمول بالضمیمه. مثلاً حیوانیت که از حیوان انتزاع می‌شود چیزی جدای از حیوان نیست، این من صمیمه است. ولی مثل ابیض محمول بالضمیمه است.

نکته دیگری که فرموده‌اند این است که لوازم با واسطه‌ی مستصحب گاهی واسطه روشن و واضح است، در این موارد اثر لوازم بر استصحاب مترتب نمی‌شود و گاهی واسطه پنهان است و خفیه است، در این موارد اثر لوازم بر آن مترتب می‌شود. برخی گفته‌اند بستگی دارد این لوازم بین بالمعنی الاخص باشد، حرف شما درست است و آثار مترتب می‌شود، ولی اگر بین بالمعنی الاخص نباشد آثار لوازم مترتب نمی‌شود.

هذا تمام الکلام في الأصل المثبت. التنبيه التالي التنبيه الحادي عشر وهو مربوط بتأخر الحادث. أصل تأخر الحادث في موارد الشك في تقدم وتأخر الحادث ويقين بأصل الحدوث، مثل أن يعلم أن حدثاً قد صدر منه ووضوءاً أيضاً قد أخذه ولكن لا يدري أولاً أخذ الوضوء ثم حدث أم أولاً صدر الحدث ثم أخذ الوضوء.