/نذر درمانی /آیات الأبدان در قرآن

موضوع: آیات الأبدان در قرآن/نذر درمانی /

نذر درمانی در قرآن

یکی دیگر از آیات طبی قرآن، آیه 7 سوره مبارکه انسان است.

﴿يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا﴾[1]

در شأن نزول این آیات وارد شده که امام حسن (ع) و امام حسین (ع) مریض شده بودند. پیامبر گرامی اسلام به همراه برخی از اصحاب برای عیادت وارد منزل آقا امیرالمؤمنین (ع) شدند، پیشنهاد نذر دادند. حضرت امیرالمؤمنین (ع)‌ و حضرت فاطمه (س) نذر کردند که اگر حسنین (ع) شفا یابند، سه روز روزه بگیرند؛ یعنی بر عهده گرفتند برای خدا که اگر حسن و حسین (ع) شفا یافتند سه روز روزه بگیرند. شاهد ما این قسمت است که انسان در زمان بیماری می‌تواند اقدامات گوناگونی انجام دهد؛ از جمله این‌که می‌تواند دعا کند: ﴿قُلْ مَا يَعْبَأُ بِكُمْ رَبِّي لَوْلَا دُعَاؤُكُمْ﴾[2] ؛ اگر شما دست به دعا نشوید، خدا دست به کار نمی‌شود. حکمت بسیاری از بیماری‌ها و بلاها برای بیدار کردن انسان است؛ این‌که او را متوجه نعمت سلامتی و امنیت کند؛ از این رو خداوند دوست دارد که بنده‌اش در چنین هنگامی، اقداماتی انجام دهد و محضر او توبه و انابه داشته باشد. خداوند می‌فرماید: ﴿فَلَوْلَا إِذْ جَاءَهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا﴾[3] چرا وقتی گرفتاری، بلا و بیماری به بنده خود می‌دهیم،‌ انابه، توبه و بازگشت در آن‌ها نمی‌بینیم؟ پس این انتظار وجود دارد که ما توبه و انابه کنیم و به پیشگاه خداوند بازگردیم و از خداوند بخواهیم بلا و بیماری را از ما دور کند؛ چون به هر حال، ﴿قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْهَا وَمِنْ كُلِّ كَرْبٍ﴾[4] خداوند است که ما را باید از هر گونه بلا و گرفتاری نجات دهد. از این رو انتظار دارد که ما با توبه و انابه به او بازگردیم با گریه کردن، ضجه زدن، نماز خواندن، روزه گرفتن، دعا و احسان کردن. در هنگام بیماری با دعا کردن و خوردن غذاها و گیاهان درمانی خود را درمان کنیم؛ خلاصه باید به پروردگار اظهار نیاز کنیم که ما ضعیف هستیم و وقتی بیمار می‌شویم بایستی سعی کنیم اظهار ضعف خود را در پیشگاه او نشان دهیم. یکی از راه‌های رسیدن به درمان نذر است. گاهی متعلق نذر مادی است؛ مثلا فرد نذر می‌کند اگر گرفتاری و بیماری‌اش برطرف شد، گوسفندی سر ببرد و به نیازمندان بدهد. گاهی متعلق نذر امری معنوی است؛ مثلا فرد نذر می‌کند که اگر حاجتش برآورده شد یا بیماری‌اش برطرف شد، نماز بخواند، روزه بگیرد و یک سری امور معنوی را انجام دهد؛ مثلا دعاهای خاصی را بخواند و اقدامات خاصی را انجام دهد. مهم این است که فرد از طریق نذر رحمت خدا را طلب می‌کند و خود همین موجب می‌شود که مانع درمان و سلامتی برطرف شود؛ زیرا یکی از عوامل بیماری گناه است. فرد می‌تواند از طریق نذر چه مادی و چه معنوی، مانع را برطرف کند و به حاجت خود برسد. البته گاهی وقت‌ها خدا گرفتاری و بلا را به انسان می‌دهد، برای این‌که انسان ارتقا درجه پیدا کند؛ هیچ اشکالی ندارد در چنین هنگامی فرد برای دستیابی به سلامتی نذر کند. تجربه نشان داده است که نذر عامل بسیار مهمی برای رسیدن به حاجات مادی و معنوی از جمله بیماری است.

گفتیم که آقا امیرالمؤمنین (ع)، حضرت زهرا (س) و فضه خادمه نذر کردند که اگر حسن و امام حسین (ع) شفا پیدا کردند، سه روز روزه بگیرند. امام حسن (ع) و امام حسین (ع) به لطف خدا شفا یافتند و آن بزرگواران به نذرشان وفا کردند. در ادامه خداوند به قصه‌ِی معروفی اشاره می‌کند که روز اول موقع افطار مسکینی در خانه را زد و اظهار گرسنگی کرد. حضرت علی (ع) و فاطمه (س) با این‌که خود نیاز به غذا داشتند، غذایشان را به مسکین دادند و در روز دوم موقع افطار یتیمی رسید و خواست که از طعام‌شان او را سیر کنند. آن بزرگواران غذای خود را به یتیم دادند. روز سوم اسیری از کفار هنگام افطار در خانه را زد و اظهار نیاز به غذا کرد. هر پنج بزرگوار غذای خود را به اسیر دادند و خودشان با آب افطار ‌کردند.
جنبه‌های دیگر این ماجرا شاهد ما نیست، بلکه شاهد ما این است که نذر می‌تواند عاملی برای درمان باشد؛ مثلا کسی که فرزند ندارد، می‌تواند نذر کند که اگر فرزنددار شدم، فلان اقدام را انجام دهم. همسر عمران، مادرِ حضرت مریم (س) نذر کرد که اگر خداوند به او پسری دهد، او را خادم مسجد قرار دهد. خدای متعال حاجت او را برآورده کرد و فرزندی به او داد. ایشان تصورش این بود که خادم مسجد حتما باید پسر مسجد باشد. در حالی که دختر هم می‌تواند خادم مسجد باشد. خدای متعال از طریق حضرت مریم عنایات ویژه‌ای به همسر عمران و خود عمران کردند و شاهد ما بحث نذر است.

﴿إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي ۖ إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴾[5]
همسر عمران عرضه داشت خدایا نذر کردم آن‌چه در شکم دارم آزاد شده باشد یعنی تحت تکلف پدر و مادر نباشد و در خدمت معابد و مساجد باشد. خداوند به ایشان فرزندی عطا فرمود یعنی این نذر این اثر را داشت که خداوند به او فرزندی عطا کند؛ منتها فرزندش دختر بود. ایشان تعجب کرد و گفت دختر نمی‌تواند خادم باشد. خداوند فرمود: اشکالی ندارد، دختر هم می‌تواند خادم باشد و ما ایشان را تحت تکلف حضرت زکریا قرار می‌دهیم.

در روایاتی وارد شده که اگر کسی دوست دارد که خدا به او فرزند دختر یا پسر بدهد، می‌تواند نذر کند و بگوید: اگر خداوند به من پسری داد، اسم او را محمد می‌گذارم. بنابراین نذر درمانی در روایات نیز وارد شده است. گاهی انسان برای رسیدن به حاجت خود مأمور می‌شود غذاهای تقویت کننده‌ مصرف کند تا بچه‌دار شود، گاهی موظف می‌شود طبق آیات سوره نوح استغفار کند:
﴿فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا﴾[6]
﴿يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا﴾[7]
﴿وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا﴾[8]

گاهی موظف است اذان بگوید، آن‌چنان که امام رضا (ع) به شخصی که فرزنددار نشده بود، فرمودند: بلند اذان بگو که خدا به تو فرزندی دهد. گاهی فرد موظف است دعا کند و گاهی هم می‌تواند نذر کند.

«أَنَّهُ شَكَا إِلَيْهِ رَجُلٌ أَنَّهُ لَا يُولَدُ لَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ إِذَا جَامَعْتَ فَقُلِ: اللَّهُمَّ إِنَّكَ إِنْ رَزَقْتَنِي ذَكَراً سَمَّيْتُهُ مُحَمَّداً قَالَ: فَفَعَلَ ذَلِكَ فَرُزِقَ»[9]
شخصی خدمت امام صادق (ع) رسید و شکایت کرد که من پسر ندارم. حضرت فرمودند: زمانی که خواستی مجامعت کنی، بگو: «اللَّهُمَّ إِنَّكَ إِنْ رَزَقْتَنِي ذَكَراً سَمَّيْتُهُ مُحَمَّداً» خدایا اگر پسری رزق و روزی من کردی، نام او را محمد قرار می‌دهم. او هم چنین کرد و خداوند به او فرزند پسری عطا فرمود.

این نوعی نذر است.

امام کاظم (ع) به مردی که فرزنددار نمی‌شد، فرمودند:

«سَمِّهِ عَلِيّاً فَإِنَّ أَبِي كَانَ إِذَا أَبْطَأَتْ عَلَيْهِ جَارِيَةٌ مِنْ جَوَارِيهِ قَالَ لَهَا يَا فُلَانَةُ انْوِي عَلِيّاً فَلَا تَلْبَثُ أَنْ تَحْمِلَ فَتَلِدَ غُلَاماً»[10]
نام او را علی بگذار. پدر من زمانی که فرزندآوری یکی از کنیزانش طول می‌کشید، به او می‌فرمودند:‌ نیت کن که نام فرزندت را علی بگذاری،‌ اگر چنین کردی، زمان زیادی طول نمی‌کشد، مگر این‌که خداوند به تو فرزندی می‌دهد.

پس مهم است که در هنگام گرفتاری‌ها و مشکلات نذر کنیم. از جمله گرفتاری‌ها و بلاها، بیماری است. برای رفع بیماری عوامل زیادی وجود دارد از جمله غذا درمانی، دارو درمانی، نماز درمانی، دعا درمانی و نذر درمانی.

نذر قوه فوق العاده‌ای دارد؛ بنده در پیشگاه خداوند متعهد می‌شود که اگر حاجتش برآورده و بیماری‌اش برطرف شود، فلان کار را انجام دهد و خدا دوست دارد که بنده چنین اقدامی انجام دهد.