احکام القطع و اقسامه «9»/طرق موصله /مقصد ششم: حجج و امارات

موضوع: مقصد ششم: حجج و امارات/طرق موصله /احکام القطع و اقسامه «9»

الأمر الثالث [أقسام القطع و أحكامها]

تکملة:

ثمره اختلاف بین مصنّف و مرحوم شیخ در اینجا ظاهر می‌گردد که اگر اماره‌ای قائم شود بر حرمت یک عملی مانند روزه در فلان روز و شخص متجرّی در صدد اتیان آن بر می‌آید و قصد رجاء و مطلوبیّت در واقع را داشته باشد؛ مطابق نظریّه مرحوم شیخ انصاری چون عمل متجرّی‌به قبح فعلی ندارد و تنها قبح فاعلی دارد و نهایتاً شخص متجرّی‌به جهت سوء سریره و خبث باطنی استحقاق مذمّت دنیوی را دارد، مانعی از اتیان آن عمل و روزه گرفتن در آن روز به امید مطلوبیّت آن در واقع وجود ندارد ولی مطابق نظر مصنّف اگر چه خبث فعلی وجود ندارد و این عمل در واقع برخوردار از مفسده و قبح نمی‌باشد و از این جهت مانعی در انجام آن به امید مطلوبیّت در واقع وجود ندارد ولی چون عمل عبادی باید مقرّب باشد و قصد قربت در آن لحاظ شود و مطابق نظریّه مصنّف استحقاق عقاب برای متجرّی ثابت می‌گردد، عمل او قابلیّت تقرّب نداشته و امکان اتیان آن به صورت صحیح و به قصد رجاء و مطلوبیّت آن در واقع وجود ندارد.

از همین جا روشن می‌گردد، مطابق نظر کسانی که مانند محقّق عراقی[1] قائل به ثبوت خبث فعلی و قبح عمل به جهت صدق عنوان طغیان می‌باشند، امکان اتیان عمل مذکور به قصد رجاء و مطلوبیّت در واقع وجود ندارد.

برای تحقیق رجوع کنید به کتاب نهایة الأفکار،جلد۲، صفحه۳۰.

امر سوم: اقسام قطع و احکام آن

قوله: «الأمر الثالث [أقسام القطع و أحكامها]».

این امر مشتمل بر چند مطلب می‌باشد که به صورت مستقلّ مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند و آن مطالب عبارتند از:

۱. بیان اقسام قطع؛

قیام امارات معتبره مقام قطع؛

قیام اصول عملیّه مقام قطع؛

۴. عدول مصنّف از بیان درر الفوائد.

بیان مطلب اول: اقسام قطع

در اصطلاح علمای علم اصول برای قطع به لحاظ کیفیّت دخالت آن در اثبات حکم شرعی تقسیمات مختلفی ذکر شده است که به تعدادی از آنها در ما نحن فیه پرداخته می‌شود و آن موارد عبارتند از:

الف: تقسیم قطع به طریقی و موضوعی؛

ب: تقسیم قطع موضوعی به مجرّد و منضمّ به واقع؛

ج: تقسیم قطع موضوعی به طریقی و وصفی؛

د: تقسیم قطع موضوعی به مطلق و خاصّ.