ثمره بحث خطابات شفاهیّه «3»/فصل هشتم /مقصد چهارم: عامّ و خاصّ

موضوع: مقصد چهارم: عامّ و خاصّ/فصل هشتم /ثمره بحث خطابات شفاهیّه «3»

الثانية: صحّة التمسّك بإطلاقات الخطابات القرآنيّة -بناءً على التعميم- لثبوت[1] الأحكام لمَن وُجد و بلغ من المعدومين و إن لم يكن متّحداً مع المشافهين في الصنف، و عدمُ صحّته[2] على عدمه[3] ؛ لعدم كونها[4] حينئذٍ[5] متكفّلةً لأحكام غير المشافهين، فلابدّ من إثبات اتّحادهم[6] معهم[7] في الصنف حتّى يُحكم بالاشتراك مع المشافهين في الأحكام؛ حيث لا دليل عليه[8] حينئذٍ إلّا الإجماع، و لا إجماع عليه[9] إلّا في ما اتّحد الصنف، كما لا يخفى.

بیان ثمره دوم: صحّت و عدم صحّت تمسّک به اطلاقات خطابات شفاهیّه برای معدومین

قوله: «الثانية: صحّة التمسّك بإطلاقات الخطابات القرآنيّة -بناءً على التعميم- لثبوت الأحكام...».

اگر خطابات شفاهیّه شامل معدومین نیز بشود، تمسّک به اطلاقات خطابات شفاهیّه برای اثبات حکم در حقّ معدومین صحیح می‌باشد؛ مثلاً وقتی خداوند متعال می‌فرمایند: ﴿إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ﴾[10] معدومین نیز می‌توانند به اطلاق این آیه تمسّک نموده و وجوب صلاة جمعه را برای خود ثابت نمایند؛ امّا اگر خطابات شفاهیّه، مختصّ به حاضرین و موجودین دانسته شوند، تمسّک به اطلاقات آنها برای معدومین ممکن نبوده و با تمسّک به آیه مذکور نمی‌توانند وجوب نماز جمعه را برای خود ثابت نمایند، چون شاید وجوب نماز جمعه اختصاص به زمان حضور امام معصوم(ع) داشته باشد و به تعبیری وصف حضور دخیل در ثبوت حکم باشد.

قاعده اشتراک نیز برای اثبات حکم مذکور در حقّ معدومین مفید نمی‌باشد چون قاعده اشتراک در فرضی کارایی دارد که اتّحاد بین موجودین و معدومین در صنف ثابت بوده و احراز گردد و در فرض مذکور چون شاید حکم وجوب صلاة جمعه با لحاظ وصف حضور ثابت شده باشد، اتّحاد صنفی معدومین با حاضرین احراز نگردیده و لذا قاعده اشتراک هم مفید اثبات حکم مذکور برای معدومین نخواهد بود.

مرحوم سیّد قزوینی در حاشیه قوانین این ثمره را به مرحوم وحید بهبهانی نسبت داده است.[11]