موضوع: فصل: آیا نهی در عبادت و معامله مستلزم فساد هست یا نه؟ امر چهارم: منظور از عبادت چیست

الفاظ - نهی در عبادت مستلزم فساد هست یا نه ؟ - تعاریف عبادت - اشکالات - نظر استاد

امر پنجم : مراد از عبادت در بحث نهی در عبادت مستلزم فساد هست یا نه ، چیست ؟ نسبت به عبادت و تعریف آن اقوالی است

قول اول : مرحوم شیخ انصاری ره در مطارح الانظار فرمودند که العبادة ما اُمِر به لاجل التعبد به ، عبادت آن است که بخاطر تعبد امر شده است

اشکالات به تعریف فوق :

اول : دور می باشد چون تعبد عبادت متوقف به امر شارع است و امر شارع به عمل عبادی متوقف به تعبد به آن عمل است

دوم : اگر تعریف را بپذیریم هرگز عبادت متعلق نهی نمی شود در حالی که بحث ما در جایی است که عبادت متعلق نهی شود چون عبادتی که مورد امر شارع است هرگز نهی ذاتی یا عرضی بر آن وارد نمی شود

سوم : عبادت خدا فقط به نماز رزوه فقط نیست و به تفکر هم می باشد یا موارد دیگری که در اخبار آمده است

قول دوم : عبادت این است که ، لو وقع صحیحا کان صحته متوقفا علی النیة یعنی اگر نماز و عبادت بخواهد صحیح باشد باید قصد عبادت بکند

اشکال به تعریف فوق :

اول : صحت و عنوان عبادت دو امر مستقل است و همه جا ملازمه ندارند لذا نسبت بین آنها عموم و خصوص من وجه است مثلا عنوان ظهر و عصر در نماز ظهر و عصر دخیل است لذا اگر نماز ظهر را در وقتی بخواند که ظهریت نباشد اصلا نماز نیست نه اینکه نماز باشد و باطل شود

دوم : اگر عبادت را تفسیر بکنیم به اینکه صحت عبادت توقف بر قصد و نیت دارد در برخی از امور توصلیات هم توقف بر قصد دارد و لازم می آید امر توصلی داخل در عبادی شود و لم یقل به احد ، مثلا تعزیر توقف بر قصد دارد که چون فلان گناه کرده زده می شود

قول سوم : عبادت چیزی است که مصلحت عبادت برای ما تماما و کمالا روشن نیست و به همه مصلحت عبادت واقف نیستیم لذا هر چیزی که احاطه بر تمام مصالح آن نباشیم آن تعبدی می شود

اشکالات تعریف فوق :

اول : نقض به توصلیات می شود چون در بسیاری از موارد توصلیات احاطه بر اطراف واجب نداریم مثلا غرص از دفن میت آیا فقط گذاشتن در داخل زمین است تا اینکه بوی تعفن آن منتشر نشود ؟ بله هست اما احاطه به تمام اغراض نداریم لذا این تعریف مانع اغیار نیست

دوم : چنین عبادتی قابل تعلق نهی نیست چون احاطه به تمام مصالح آن نداریم

نظر استاد : تعریف این است که ،لو اُمر به لکان امره تعبدیا لا یسقط الا اذا اُتِی به بنحو القربیة ، که عبادت یعنی اگر از طرف شارع به آن امر شود باید امر تعبدی شود نه توصلی و عبادت و امر تعبدی ساقط نمی شود مگر اینکه به قصد قربت انجام شود ، در توضیح باید فرق بین عبادات ذاتیه و عرضیه دانسته شود ، عبادات ذاتیه یعنی ذات عمل عبادت است و قصد قربت موجب عبادیت عمل نشده است مثل سجده که ذاتا عبادت است فلذا موجب عبادیت سجده قصد قربت نشده است اما عبادت عرضیه آن است که قصد قربت آن را عبادت می کند مثل امساک که مطلق امساک عبادت نیست پس امساک به قصد صیام عبادت است.

سوال : قصد قربت یعنی چه ؟ این است که است عمل اضافه به مولا پیدا کند لذا گفته ایم که ، لو امر به لکان امره تعبدیا چون اگر بدون اضافه مولا انجام شود توصلی است مثل دفن میت یا خوردن غذا

در یک تقسیم بندی عبادت تارة فعلیه و اخری شأنی است که در عبادت فعلیه هرگز نهی به آن تعلق نمی گیرد چنانچه به عبادت ذاتیه هم نهی تعلق نمی گیرد اما اگر شأنی باشد قابل تعلق نهی هست پس اینکه می گویند تعلق نهی به عبادت موجب فساد است مربوط به عبادت شأنی است مثلا صیام روز عید قربان یا فطر شأنیت و قابلیت برای عیادت را دارد و لذا نهی شده است