تفسیر (مائده) 29

موضوع: تفسیر (مائده) 29

﴿وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيَاءَ وَجَعَلَكُمْ مُلُوكًا وَآتَاكُمْ مَا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ﴾ ٢٠

بحمدالله رب العالمین خدا را شاکریم به عدد کلمات و درجاتش که در محضر آیات الهی هستیم در آن هم در جوار کریمه اهل بیت ع.. حضرت معصومه س.. .

عصاره جلسه گذشته

در آیات گذشته سخن از یهود و نصاری بود و اینکه خطاب به یا اهل الکتاب در این سوره دو بار تا کنون صادر شد. اهل آنهایی هستند که با انسان‌ها هم‌سنخ می‌شوند و اهلیت می‌یابند و انس پیدا می‌کنند. با کتاب هستند.

صحبت از ایام فترت و نبودن رسول شد. فرق است بین نیامدن رسول و نبودن نبی. قانون الهی این است که جهان و انسان بی‌حجت نمی‌شود ولی بی‌رسول می‌شود. لو لا الحجة لساخت الارض باهلها. هر رسولی نبی هست ولی هر نبی‌ای رسول نیست. عام و خاص مطلق است. امام هادی ع.. دو اثر گران‌بها دارند: زیارت غدیریه و زیارت جامعه. فرمودند نسبت به پیامبر که الخاتم لماسبق و الفاتح لما استقبل. پایان نبوت و آغاز ولایت.

عنوان اینکه ملت‌ها بشیر و نذیر دارند و مورد حساب و کتاب واقع می‌شوند. هم بشارت‌دهند و هم بیم‌دهنده دارند. در آخر آیه گذشته فرمود حضرت حق و الله علی کل شیء قدیر. وصف مشعر به علیت است. این وصف خداوند به قدرت مطلقه است. در آیات نظرمان این بود که آیات سلسله به هم پیوسته هستند. آیات الهی هر یک مبین دیگری است. مبین بودن دیگری باید بیان شود. کار مفسر همین است که ارتباط آیات به آیات را بیان می‌کند. در سیر ترتیب نزولی و ترتیبی.

تناسب آیات

نعمتی که به عنوان نعمت نبوت و سلطنت و ملِکیت در آیه بیان بعدی بیان علی کل شیء قدیر است. یکی از نشانه‌های قدرت باری تعالی از مصادیق آیه بعدی است. جهان و انسان در حال تغییر و تحول است. انسان تغییرپذیر است. ﴿ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیر ما بانفسهم﴾. خدا ثبات و بقاء را می‌خواهند. یا دیموم و یا دائم و یا قیوم است.

در این آیه شریفه برخورداری امت‌های گذشته به خصوص امت موسی ع.. بیان شده است.

﴿ وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ﴾

قول

قول در قرآن غیر از قول در عرف است. قول در قرآن اعم از گفتار و رفتار است. مقول قول هم همین‌طور است. مخاطب آن فقط انسان نیز نیست. گاهی سخن با اشیاء است. انتقالات کسانی که با اشاره هم حرف می‌زنند قول است. اشارات و بشارات جناب موسی ع.. را هم شامل می‌شود. نگفته‌ها گاهی بار معنویتش بیشتر از گفته‌ها است.

قوم

عرب به هر گروهی قوم نمی‌گوید. به کسانی که رابطه نسبی با هم داشته باشند. معمولا برای رفع حوایج حرکت می‌کنند. واژه‌ها بستر مفاهیم هستند. واژه را می‌بینیم که به معنا برسیم. اینکه قوم فقط مردان هستند یا شامل زنان هم هست؟ به نظر ما مطلق است. هر کس که کارگزار کسی باشد و برایش کار کند قوم اطلاق می‌شود. این دلیل بر یک ارتباط محبتی است. انسان‌ها معمولا نیازمند به یکدیگرند. در امام صادق ع.. و امام علی ع.. کسی گفت مرا محتاج کسی نکن. فرمودند این طور نگویید بلکه بگویید مرا به بدان محتاج نکن.

این آیه در حال این است که تغییری را تذکر دهد از جهت ارتباطات اجتماعی.

یا قوم یعنی ای زنان و مردانی که آماده قیام و قوام هستید تا نیازهای یکدیگر را بر طرف کنید. گروه‌هایی هستند که ایستادند برای رفع حوایج یکدیگر. هر کسی قوم دیگری نیست. بلکه گروهی است که آماده خدمت باشد.

اذکروا نعمة الله

6236 آیه داریم و 6236 درجه برای کمالات و درجات انسان می‌دانیم. ما در 20 امین مرحله از سوره مائده هستیم که بیان آیه اول این سوره است. اگر این طور برویم به تعبیر علامه حسن زاده قرآن خودش ما را سیر می‌دهد و بر جان می‌نشیند و جان‌پرور می‌شود.

وفای به عهد عام است که گفتیم عهد سه قسم است: عهد الله و انسان متعبد به این اوامر و نواهی بداند که عبادت است. به نظر ما تمام علوم اسلامی است و فقط یک موضوع دارد که واجب تعبدی و تقربی است. یا رب اعبدوا الذی خلقکم. خطاهای انسان در عهد انسان با انسان است.

ذکر یاد و یادآوری است. ذکر زیربنایش توجه است. با نسیان و غفلت نمی‌سازد. باید اول توجهی داشته باشد تا نعمت را یادآوری کند و قدردانی نماید. زیربنای نعمت توجه است.

نعمت

نعمت را بررسی کردیم آنی است که انسان را در نعومت و آسایش و رفاه قرار دهد. نِعمت آن آسان نمودن و رفاهی است که خداوند مقدر می‌کند برای همه موجودات که در رفاه قرار می‌گیرند. اولین نعمت خدا حیات است و نعمت خاص خداوند حیات طیبه است. نَعمت هم مانند غَسل و غُسل است.

تای نعمت مانند رحمت و بقیت الله و امرأت مبسوط است. این کلمه دلیل بر استمرار است. برخی نسخه‌ها تای مدوّر است. از جمله این نسخه معروف در اینجا. نعمت‌هایی که برای قوم خاصی است تای مدور دارد. رسم الخط قرآن به نظر ما توقیفی است. مجمع البیان را از اول تا آخر در محضر علامه حسن زاده بودیم. فرمودند مراقب باشید تحریف در قرآن رخ ندهد. هرکجا تای قرآن مبسوط است یا مدوّر همان طور نوشته شود.

اذ برای تعلیل است و علت کار را بیان می‌شود. این آیه از نعمت الهی موج می‌زند که شرح نعمت الهی است. تمام برهان‌های صدیقین به دو واسطه می‌خورد: علم و قدرت. علم هم بر می‌گردد به قدرت. اضافه نعمت به الله اضافه اشراقیه است. اضافه اشراقیه اضافه‌ای است که بین مضاف و مضاف الیه نسبت از یک طرف است. بر خلاف اضافه مقولی که دو طرفه است. اینجا اشراقی است که به مضاف الیه بر می‌گردد.

در این آیه صحبت از دو جعل است که ان شاء الله خواهیم رسید.

ان شاء‌الله به برکت امام کاظم ع.. که خود مصادیق نعمت هستند از انوار ایشان و حضرت معصومه س.. بهره مند شویم. ماه رجب است. رحمت از خود ما شروع می‌شود. شما تا بزرگ نشوید بزرگی نصیب شما نمی‌شود. بزرگی به قطور شدن و زیاد کتاب خواندن نیست. کتاب‌خوان شدن برای کتاب‌دان شدن است که به دریافت کتاب است مانند رسول خدا ص.. . باسمک الاعظم الاعظم الاعظم. ان شاء‌ الله این نعمت الله با تای مبسوط را دریافت کنیم.