راهکارهای ارتباط با اسم شریف رمضان/شرح اسم رمضان /شرح اسمای الهی

موضوع: شرح اسمای الهی/شرح اسم رمضان /راهکارهای ارتباط با اسم شریف رمضان

1- سخن آغازین

بسم الله الرّحمن الرّحیم الحمد لله الذی هدانا لهذا و ما کنّا لنهتدی لولا ان هدانا الله. و السلام و الصلوة علی جمیع الانبیاء و المرسلین سیّما علی حبیب العالمین ابی القاسم المصطفی محمّد و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین سیّما علی سیّدة نساء العالمین و علی محمد بن علی الباقر و علی بقیة الله فی الارضین بهم نتولی و من اعدائهم نتبرء الی الله.

2- شرافت و فضیلت زمان و مکان در گرو متعلق آن

زمان و مکان بذاته فضیلت و شرافت ندارد. شرافت و عظمت زمان و مکان به متعلَّق آن است. هرچه متعلَّقش شریف‌تر و افضل و اکبر و اکرم و اجل و اعظم باشد، مکان و زمان شرافت می‌یابد. ما الآن در قلّه‌ی شرافت زمانیه هستیم. الحمدلله رب العالمین. خدا به رحمت رحیمیه و به عنایت خاصه‌اش انسان را در هر سالی مشرف به شرافت خاصه‌اش می‌کند. آن شرافت خاصه، این است که زمان را شرافت می‌دهد؛ به اضافه و نسبت اشرف و اکمل موجودات؛ چه وجود نازنین آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم) باشد و بعد به شرافت نفس وجود، یعنی ذات باری‌تعالی. برای همین مضافٌ‌الیه این ماه‌، اسم شریف «الله» است. هیچ ماهی به این نسبت و تعلق نیست.

3- لزوم توجه به کثرت کیفی به جای کثرت کمّی

گفتیم که باید خودمان را نسبت‌سنجی کنیم. اَنساب و احوال و فامیل و طایفه، هر یک منتسب به یک سلسله‌ای می‌شوند و افتخار می‌کنند؛ ولی این افتخار باید به تکاثر نرسد. اگر به کثرت جسمانی رسید، به جایی می‌رسد که قبرستان‌ را می‌شمارند که فلان فامیل، چقدر از اموات در قبر دارد. ﴿أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ﴾؛[1] ﴿حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ﴾.[2] باید در کثرت کیفی قرار بگیریم، نه کثرت کمّی.

4- خصوصیات ماه مبارک رمضان

ماه مبارک رمضان، تشرّف همه‌ی موجودات زمانی و مکانی به بالاترین تشرف به اضافه به وجود نازنین اسم اعظم و اشرف و اجلّ «الله تبارک و تعالی». با کمال صراحت عرض می‌کنم؛ اگر نسبت‌های دیگر منقطع شود، این نسبت ظهور می‌یابد. گفتیم که ماه مبارک شعبان، ماه رزق است. جمله‌ی: «إِلهِي هَبْ لِي كَمال الاِنقطاعِ إِلَيْكَ»[3] را خواندید. این کمال انقطاع، ظهور نسبت به باری‌تعالی و آماده‌ی تشرف برای اسم خاص باری‌تعالی است؛ همان اسم اعظم. ماه رمضان، ماه تجلی اسم اعظم الهی است. دستان شیطان در این ماه بسته است و در غل و زنجیر است؛ ولی راه نَفس باز است. نفس‌ها صاحب نفَس می‌شود. این نفَس‌ها تسبیح است. حتی خواب انسان هم عبادت است. این‌ها همه برای این است که انسان در مرحله‌ای است که باید برایش برنامه ویژه داشته باشد. ماه مبارک رمضان از خصوصیات زمانی‌اش این است که نظام خواب و خوراک را به هم می‌ریزد. قربة ًالی الله نخور، قربةً الی الله بخور. چند ساعت مراقبت این حالات جسمانی‌ات باش.

5- کلام حضرت علامه حسن‌زاده (رحمه‌الله) در مورد خاصیت و اثر روزه گرفتن

خدا درجات حضرت علامه حسن‌زاده (قدس‌الله‌نفسه‌الزکیه) را متعالی کند. فرمودند: «با چه اطمینانی لقمه را در دهان می‌گذاریم. غذا سفت یا ملایم است، بزاق همه را پرورش می‌دهد و آنچه که شایسته‌ی قوای جسمانی من و شماست می‌پروراند»؛ خدا رحمت کند حضرت استاد را می‌فرمودند: «جناب بوعلی سینا در کتاب‌های طبّی جمله‌ای دارد که چنان‌چه زهر مار، کُشنده‌ی انسان است، بزاق دهان انسان هم کشنده‌ی مار است. عجیب این است که هرچه این بزاق خالص‌تر باشد، برای او کشنده‌تر است. اگر مار از انسان فرار می‌کند، دشمنی جزئی او را تشخیص می‌دهد. بوعلی می‌گوید که به خصوص اگر دهان انسان روزه‌دار باشد. چند ساعت رطوبت بیرونی با بزاق مخلوط نشده است. اگر در دهان مار قرار گیرد، بزرگ‌ترین سم برای اوست و کشته می‌شود»؛ ایشان فرمودند: «روزه برای خالص شدن بزاق جسمانی من و شماست، تا بتوانیم در آن امساک واقعی قرار بگیریم».

6- هدف ماه رمضان، آمادگی برای درک نزول آیات الهی

نخوردن و نیاشامیدن، ابزار ماه رمضان است؛ نه هدف آن. ﴿وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ يَابِسٍ إِلاَّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ﴾؛[4] ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾.[5] این وصف، خاص ماه رمضان نیست؛ بلکه فرمود: ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ﴾.[6] ماه رمضان آن است که در آن، قرآن فرود آمده است. جایگاه آن، قلب انسانی است. مقدمه‌ی این نزول، اِمساک است. روزه، هدف ماه مبارک رمضان نیست؛ بلکه وسیله‌ی آمادگی برای ادراک انزال آیات الهی است.

7- نسبت بین دعا و آیات قرآن

گفتیم دعا گام دوم است و قرآن صاعد است، ولی نزول آیات الهی گام اول است. ماه رمضان، گام‌های جسمانی و مقدمات نزول آیات الهی را در خود دارد. باید این‌ها را مراقبت کنیم. ما هرچه در فضای ماه رمضان قرار گیریم، حالات‌مان بهتر می‌شود.

8- جایگاه اسم ماه رمضان

عن سعد، عن أبي جعفر (عليه‌السلام) قال: «كنا عنده ثمانية رجال فذكرنا رمضان، فقال: لا تقولوا هذا رمضان، ولا ذهب رمضان، ولا جاء رمضان، فإنّ رمضان إسم من أسماء الله عزّ و جلّ لا يجئ و لا يذهب، و إنّما يجئ و يذهب الزائل و لكن قولوا: شهر رمضان، فالشهر مضاف إلى الإسم، والإسم إسم الله عز ذكره وهو الشهر الذي انزل فيه القرآن جعله الله مثلا ووعدا ووعيدا»؛[7] ماه رمضان آمده بود و شاگردان خاص امام باقر (علیه‌السلام) در محضرشان بودند. گفتند: «رمضان آمد». فرمودند: نگویید رمضان آمد و رمضان رفت. بگویید: ماه رمضان آمد و رفت. خود کلمه‌ی رمضان که یک بار فقط در قرآن آمده است، اسمی از اسماء باری‌تعالی است.

9- وجه نام‌گذاری رمضان

«رَمَضان» از «رَمَضَ» است. بیابان و کویر، ریگ‌های نرمی دارد که آفتاب بر آن می‌تابد و سرخ می‌شود و در پیمودن قابل تحمل نیست، «رمض» است.[8] عن النبي (صلى‌الله‌عليه‌وآله)، أنّه قال:«أتدرون لم سمّي شعبان؟ لأنّه ينشعب فيه خير كثير لرمضان، وإنّما سمّي رمضان، لأنّه ترمض فيه الذّنوب؛ أي تحرق»؛[9] رمضان را رمضان می‌گویند، چون کوره‌ی رمضان، گناهان را ذوب می‌کند. طبع رمضان، طبع گرم است. محبت طبعش گرم است. طبع‌ اسماء الهی گرم است.

10- کلام علامه حسن‌زاده (رحمه‌الله) در مورد خصوصیت آیه‌ی «کل فی فلک یسبحون»

انسان تا نظام جسمانی‌اش آماده‌ی پالایش حقایق نشود، چرخه‌ی اسماء به چرخش نمی‌افتد. این روزها که می‌آید و می‌رود، ﴿كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ﴾[10] است. یک روز عصر خدمت حضرت استادم (قدس‌الله‌نفسه‌الزکیه) مشرف شدم. فرمودند: «دائرةالمعارفی می‌نویسم. از من خواستند آیه‌ی "کل فی فلک یسبحون" را باز کنم». محبت کردند نوشته‌ی‌ اولیه‌شان را به بنده دادند و من خواندم. در دائرة‌المعارف‌ چاپ شد. فرمودند: «این "کل فی فلک" از کلماتی است که شما از هر طرف بخوانید، "کل فی فلک" است».

11- سیر همه‌ی انسان‌ها در فَلَک

یک فلک ما را به جنبش و جوشش و خروش وا می‌دارد. جهان از جهیدن است. حرکت جوهری از این اسم دانسته می‌شود. در کتاب «گشتی در حرکت» هم آوردند. فلک، در چرخش است. چرخشی از این طرف که باید به طرف زمان برویم. چرخش دوم از آن سو است که باید زمان را در خودمان جمع کنیم. همه سیرشان در همین فلک است.

12- توصیه به خواندن دعای عشرات

در دعای شریف عشرات که حضرت استاد (قدس‌الله‌نفسه‌الزکیه) هم زیاد می‌خواندند و بارها توصیه کردیم، یکی از فرازها این است؛ «و لَكَ الحَمدُ عَدَدَ كُلِّ نَجمٍ و مَلَكٍ فِي السَّماءِ».[11] در برخی نسخه‌ها دارد: «و فلک». اضافه دارد. نجم، ستاره است. فلک، تمام کهکشان‌ها است و «ملک»، ﴿فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا﴾[12] است که این‌ها را به هم پیوند می‌دهد. به این نتیجه رسیدیم که ماه مبارک رمضان، پالایشگاه ذوب شدن اشتباهات انسان برای درک حقیقت است. خرما که حذف شود، خدا می‌آید. نماد شیرینی ظاهری. توجه تام نباید داشت. این جسم باید سرپا بماند.

13- کلام حضرت علامه حسن‌زاده (رحمه‌الله) در مورد اعتدال و میانه‌روی در روزه

افراط و تفریط در سیر و سلوک نکنید. اعتدال و توسط در حرکت بین اسماء الهی پسندیده است. جوانی به محضر علامه حسن‌زاده (رحمه‌الله) مشرف شد و گفت: «7-8 ماه است که روزه می‌گیرم». فرمودند: «جسمت را نیاز داری. نباید به خودت ظلم کنی». در دین گفتند که یک ماه روزه بگیرید و 11 ماه می‌توانید بخورید. با اذان نخورید و با اذان بخورید. اگر کسی مریض بود، از حیطه‌ی این مراقبت خارج است.

14- لزوم حفظ حرمت ماه مبارک رمضان

روزه‌دار و غیر آن همه در حرمت ماه مبارک رمضان شریک هستند. تو عذر داری، ولی در جمع نخور و نیاشام. ماه مبارک رمضان، ماه عظیمی است و از آنِ دیگری است. تمام لحظات، محضر خداست. اگر احترام نگیرد، حاکم شرع می‌تواند او را مجازات کند. علاوه بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر از آنِ همه است. تمام کسانی که در محضر نظارت الهی هستند، باید امر به معروف و نهی از منکر کنند.

15- کثرت ادعیه در ماه مبارک رمضان

ما در ماه مبارک رمضان، حریم‌های الهی ما را احاطه کرده است. به قدری که ساعات و لحظات ماه مبارک رمضان دعا دارد هیچ ساعت و مناسبتی ندارد. «يَا عَلِيُّ يَا عَظِيمُ».[13] مراوده بین علو و عظمت، نسبت‌سنجی بین کمالات اسماء الله است. شهر رمضان، اسمی از اسماء باری‌تعالی است. اسمی است که انسان را آماده برای دریافت فیوضات اسماء الله می‌کند.

16- “مِضمار»، یکی از اوصاف ماه مبارک رمضان

ماه شعبان و ماه رمضان هر دو وصف مشترک دارند. هر دو شهر را «مضمار» می‌گویند، یا «یَومٌ مِضمارٌ». در قدیم، کتاب «نصاب الصبیان» را قدیم می‌خواندیم.کسانی که اسب‌ها را برای مسابقه آماده می‌کنند، هر کدام از این اسب‌ها اسم دارد؛ یکی «جواد» است، دیگری «مُصَلَّی» است. «مُصَلّی»، آن است که پشت سر اسب‌ سوار است و سرش خمیده است و تنها به فکر برنده شدن است. «مِضمار» هم نام دیگر است.[14] این کلمه در روایات برای ماه مبارک رمضان و ماه شعبان وارد شده است. ماه تمرین است.

17- فلسفه‌ی روزه، رعایت حرمت ماه مبارک رمضان

باید به لطافت اسماء برسیم. تقاضا می‌کنم اُنس‌تان را با دعاهای این ماه بیشتر کنید. اگر ما در حریم حرمت احترامی و حِمائی (قُرُق گاه) قرار بگیریم، نسبت ما با این ماه قوی‌تر می‌شود که اصلا فلسفه‌ی روزه، برای این احترام است. برخی در روزه، تنها گرسنگی و تشنگی را تحمل می‌کنند، برخی هم به عذر می‌خورند؛ ولی حریم و حرمت ماه را رعایت می‌کنند.

18- نسبت شیطان با انسان

شیطان مرتب شیطنت می‌کند. از خارج هم نیست. دو طرف در مسابقه معرفی می‌شوند و وزن‌گیری می‌کنند. خدا شیطانی برای من و شما نمی‌آفریند. ولی به احاطه‌ی وجودی‌اش، به من و شما یک قدرتی داده است که می‌توانیم شیطان‌آفرین باشیم. قدرتی آفریده که می‌توانیم بهشت‌آفرین و دوزخ‌آفرین باشیم. قدیمی‌ها می‌گفتند برخی دشمن در آستین دارند. انسان دشمنش در آستینش است. شیطان را خودمان، با حرف و رفتار و با همه‌ی وجودمان می‌آفرینیم و بعد نمی‌توانیم حذفش کنیم. از همان اول به او میدان ندهیم.

19- در غل و زنجیر بودن شیطان در ماه رمضان

از خوبی‌های ماه مبارک رمضان این است که قدرت اولیه را خدای متعال به ما داده است. ما را به توان کرده است که این به توان ما، طوری است که شیطان در غل و زنجیر است. آن را باز نکنیم. یکی از آن راه‌های باز نشدن غل و زنجیر، انس شما با آیات الهی است.

20- دو نوع نزول قرآن بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

ماه مبارک رمضان، ماه نسبت‌سنجی انسان برای حضرت رحمان است و رسیدن به شهر رمضان است. ﴿شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ﴾.[15] نزول اِنزالی و تدریجی قرآن تمام نشده است. هر سالی که لیلةالقدر می‌آید، هم نزول انزالی است و هم تدریجی. نزول انزالی بر نفس نبیّ تمام شد؛ «لَا نَبِيَّ بَعْدِي».[16]

21- جایگاه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

امام هادی (علیه‌السلام) دو اثر دارند؛ یکی صحیفه و دیگری زیارت غدریه. در زیارت غدیریه آمده است: «السَّلامُ عَلى مُحَمَّدٍ رَسُولِ الله خاتَمِ النَّبِيِّنَ وَسَيِّدِ المُرْسَلِينَ وَصَفْوَةِ رَبِّ العالَمِينَ أَمِينِ الله عَلى وَحْيِهِ وَعَزائِمِ أَمْرِهِ وَالخاتِمِ لِما سَبَقَ وَالفاتِحِ لِما اسْتُقْبِلَ»؛[17] شما در قله‌ای نشسته‌اید که خاتم و پایان گذشته و آغاز آینده‌ها هستید.

22- دعا برای والدین، یکی از مصادیق ارتباط بین زمان گذشته و آینده

تقاضا می‌کنم که این واسطه‌گری و نسبت‌سنجی بین اَمرَین و بین زمانَین در حلقه‌ی اتصال‌تان حفظ کنید. یکی از دعاهای این ماه، یاد از پدر و مادر است. یعنی ما پیوسته هستیم. هرچه پیوستگی حفظ شود، آثار بیشتر می‌شود.

23- سؤال

چه می‌شود رزق و روزی به حسب ظاهر کم می‌شود؟

24- پاسخ

چون این نسبت‌سنجی کم شده است. هرچه حرمت معارف و ماه مبارک رمضان و والدین و بزرگان را داشته باشیم، ما در سلسه‌ی انساب، هضم شده و صاحب‌نظر هستیم.

25- توصیه‌هایی برای بهره‌برداری بهتر از ماه مبارک رمضان

تعلقات‌تان را کم نمائید. ارتباطات اسمائی خود را زیاد نمائید. دعاهای ماه مبارک رمضان را زیاد بخوانید. تقاضا می‌کنم برای جلسه‌ی آینده تا می‌توانید همین آیه‌ی شریفه‌ی: «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ» را تکرار کنید، تا در جان شما بنشیند که این نزول قرآنی ماه مبارک رمضان را که آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با تمام وجود منتقل کردند، به جان من و شما هم بنشیند.

26- فرصت ماه مبارک رمضان برای پیوند با اسم اعظم الهی

ماه رمضان، ماه نسبت‌سنجی است و نسبت با او را تقویت کنیم که إن‌شاء‌الله این سررشته‌ی سیروسلوک من و شما قطع نشود. دانه‌های تسبیح با نخی به هم متصل شده است. این دانه‌ها را در قرون و زمان مختلف خلقتی و آفرینشی حساب کنید و سررشته‌ی پیوند این‌ها را اسم شریف اعظم حساب کنید. اگر به این پیوند رسیدیم، می‌توان به این اسم اعظم رسید.

27- دستورالعمل

اسماء شریف باری‌تعالی را به خصوص اسم شریف «یا الله» را 66 بار بگویید. اگر روزی هم به عدد اسم شریف «الله»، «الله» «الله» گفتید، باز هم منافاتی ندارد. ان‌شاء‌الله روزی برسد که یای منادای ما حذف شود و به حضور نجوایی‌تان برسید.