کیفیت مقدم کردن مراجعان توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)/خصوصیات اخلاقی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) /اخلاق نبوی (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

موضوع: اخلاق نبوی (صلی‌الله‌علیه‌وآله)/خصوصیات اخلاقی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) /کیفیت مقدم کردن مراجعان توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

1- بحث اخلاقی (خصوصیات اخلاقی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله)

در فرمایش گران‌سنگ حضرت امام حسین (علیه‌السلام) به فرموده‌ی پدرشان، راجع به خصلت‌های آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بودیم.

حدیثی بالاتر از این نیست که از معصومی برای گل هستی و مقام محمود صادر شده باشد. تشریح و تبیین برای دیگرانی است که می‌خواهند راه‌شان را پیدا کنند. دست اندرکاران تعلیم و تربیت باید برای این حدیث برنامه ویژه داشته باشند.

1.1- کیفیت تقسیم اوقات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

گفتیم پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، بخشی از زمان خود را برای خدا، بخشی برای خانواده و بخشی هم برای خود می‌گذاشتند. وقت خود را بین خود و دیگران تقسیم می‌کردند. وقت آزاد نداشتند.

1.2- کیفیت مقدم کردن مراجعان توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)

خواص را بر عوام مقدم می‌کردند. ارزش‌گذاری مردم نزد آن حضرت، بر اساس دین‌داری آن‌ها بود. مدیران هم در برنامه‌ریزی‌شان اصل، باید دیانت مردم باشد. اگر ارتباط مردم را با خدا حفظ کردیم، می‌توانیم سایر ارتباطات را هم حفظ کنیم. تخصص نیاز داریم، ولی تعهد است که تخصص را می‌آورد. اسلام، دین جهانی است.

بخشی از روایت، این‌گونه بود:

«قَسَّمَهُ عَلَى قَدْرِ فَضْلِهِمْ فِي الدِّينِ فَمِنْهُمْ ذُو الْحَاجَةِ وَ مِنْهُمْ ذُو الْحَاجَتَيْنِ وَ مِنْهُمْ ذُو الْحَوَائِجِ فَيَتَشَاغَلُ وَ يَشْغَلُهُمْ».[1]

عده‌ای از این متدینین، یک حاجت و برخی دو حاجت و برخی چند حاجت داشتند. وقتی نیازمندان دانشمند می‌آمدند، آن حضرت، وقت‌شان را برای آن‌ها می‌گذاشتند و مشغول به کار آن‌ها می‌شدند.

1.3- توصیه به مسئولین برای رسیدگی به نیازمندان، خصوصا اهل علم

حتما برای رسیدگی به متدیّنین برنامه‌ریزی کنید. متدیّن به دستگیری نیاز دارد. عالم باید دست‌گیر باشد، نه مچ‌گیر. وزیر و دولت‌مرد و رئیس جمهور و رئیس مجلس و هر کس که مسئولیت دارد، باید دست‌گیر دیگران باشد؛ به خصوص دستگیر نیازمندانی که عالم و فرزانه هستند. ما چقدر فرزانگانی داریم که در خانه‌ی استیجاری هستند. بنده [از وضعیت سخت معیشتی طلاب] اطلاع دارم. بیش از 50 سال است حشر و نشر ما با طلبه و حوزه است. به عنوان کسی که ذوب شده در حوزه است، مسأله اقتصاد طلاب، چندین درجه زیر خط فقر است. به تعبیر روایات: «الفَقرُ فَخرِی».[2] طلاب، اهل ناله نیستند؛ ولی وظیفه‌ی دیگران چیست؟ آن‌ها که امکانات دارند، فضلایی را که با کمال مسائل علمی‌شان در کمبود مسائل اقتصادی هستند، دریابند. امکانات هست؛ ولی در توزیع آن مشکل داریم. مشکل مدیریتی داریم. کسانی که این کار را می‌کنند، بشناسند.

1.4- حکایت ابن سینا و بهمنیار

بوعلی رفت که احوال آهنگر رفیقش را بپرسد. دید نوجوانی آمد، گفت: «زغال می‌خواهم». ظرفی نداشت. خاکستری برداشت و گفت: زغال را اینجا بگذار. بوعلی پشت سرش رفت. با پدرش صحبت کرد و گفت: «این بچه، استعداد ویژه دارد که در این سن بفهمد خاکستر، مانع آتش است». او جناب بهمنیار بود. گفت: «او را نزد من بگذار، درس بخواند». برخی اساتید، شاگرد را داخل خانه می‌آوردند، تا رشد کنند. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، مشغول کار مردم می‌شدند. هر کس استعدادش بیشتر و تدین و تعهدش بیشتر بود، بیشتر برایش وقت می‌گذاشتند.