درس رجال استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری

موضوع: توثیقات عامه/مصاحبت با معصوم/تالیف کتاب

بحث راجع به بررسی توثیقات عامه بود که در جلسات گذشته تعدادی از این توثیقات مورد بررسی قرار گرفت.

مصاحبت با معصوم

یکی دیگر از اموری که به عنوان توثیق عام مطرح می شود مصاحبت و همراهی راوی با امام معصوم است. بعضی گفته اند که اگر در ترجمه و حالات یک راوی آمده باشد که او از مصاحبین و همراهان یکی از معصومین علیهم السلام است، این نشانه ای از وثاقت اوست. چون هرکسی نمی تواند عنوان مصاحب با معصوم را پیدا کند.

مناقشه

شکی نیست در اینکه مجرد مصاحبت و همراهی با معصوم نه دلیل بر وثاقت شخص می تواند باشد و نه دلیل بر حسن و مدح شخص می تواند باشد. چرا که وقتی در حالات پیامبر و سایر معصومین علیهم السلام مطالعه می شود، معلوم می شود که بسیاری از افراد در کنار پیامبر و نیز همراه ایشان بودند و از همراهان ائمه معصومین بودند ولی همین ها بعضا منافق بودند و یا بعضا مرتکب اعمالی می شدند که کاملا فسق آن ها را ثابت می کرد. لذا مجرد مصاحبت یک شخص با معصوم دلیل بر وثاقت و بلکه دلیل بر حسن و مدح او نیست.

تألیف کتاب

مورد دیگر از مواردی که به عنوان اماره توثیق شناخته می شود و مطرح شده است تألیف کتاب است.بعضی گفته اند اینکه شخصی کتاب داشته باشد، نشانه ای است بر اینکه این شخص دارای حسن است و قابلیت مدح را دارد چون نوشتن کتاب کار هرکسی نیست. و اگر دلیل بر وثاقت او نباشد حداقل دلیل بر حسن و مدح او خواهد بود.

مناقشه

لکن این فرمایش هم از اساس مردود است چون در تاریخ بسیاری از افرار بوده اند که کتاب دارند ولی مخترع و وضاع حدیث بوده اند . نجاشی و نیز شیخ در بین ترجمه ی روات کسانی را نقل می کنند که له کتاب و با این وجود تصریح دارند به اینکه جاعل حدیث است. لذا این هم نمی تواند دلیلی بر وثاقت باشد.

نتیجه ای که از مجموع این مباحث به دست می آید این است که از نگاه ما فقط بعضی از توثیقات عامع ذکر شده در علم رجال قابل تایید و پذیرش می باشند. و اکثر این امور قابل پذیرش نمی باشند.