درس رجال استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: توثیقات عامه/اسند الیه /گروه‌بندی وجوه ذکرشده

بررسی یکی دیگر از توثیقات عامه بود بحث درباره این شد که آیا جمله اَسند عنه یا اُسند عنه در کلام شیخ طوسی در وصف بعضی از روات آمده است، می‌تواند دلیل بر توثیق این شخص به‌صورت عام باشد یا توثیق کسانی باشد که او از آن‌ها روایت می‌کند یا خیر؟ عرض شد در این‌که مراد از اَسند عنه یا اُسند عنه چیست؟ هشت وجه و نظریه قابل‌طرح است که همه وجوه در جلسات قبل مطرح شد.

در ادامه عرض می‌کنیم با توجه به وجوهی که پیرامون معانی احتمالی این جمله شیخ بیان شد، می‌توان این وجوه و اقوال را به چهار گروه تقسیم کنیم.

گروه اول وجوه و اقوالی است که در وصف آن‌ها اَسند عنه یا اُسند عنه دلالت می‌کند بر توثیق آن‌کسی که شیخ این جمله را در وصف او آورده است، راوی که در وصف او اَسند عنه یا اُسند عنه آمده است ازجمله این وجه ششم که بر اساس این وجه ششم این بود که مراد از این جمله این میباشد، شخصی که این جمله در وصف او آمده کسی است که ابن عقده او را در کتاب خودش که مربوط به ذکر راویان ثقه از اصحاب امام صادق علیه‌السلام هست، ذکر کرده است. این وجه را محدث نوری در خاتمه مستدرک آورده است. [1]

همین‌طور وجه هشتم نیز مفید این معنی است که مراد ازجمله اَسند عنه این است که این فرد شخصی است که اساتید و شیوخ از او روایت کرده و بر او اعتماد کردند و این به‌منزله توثیق است و این نظریه علامه مجلسی علی مافی تعلیقه منهج المقال استرآبادی[2] بر اساس این دو دیدگاه می‌توان گفت جمله اسند عنه در وصف راوی دلالت بر این دارد که کل ما قال الشیخ فی شانه اسند عنه فهو ثقة

وجه پنجم هم در این گروه اول است

گروه دوم وجوه و اقوالی است که بر اساس آن‌ها وصف مذکور دلالت دارد بر توثیق کسانی که شخص موصوف به این وصف در کلام شیخ از آن‌ها روایت شده است. این وصفی که شیخ برای آن آورده از آن‌ها دارد روایت می‌کند دلالت دارد بر اینکه آن اشخاص ثقه هستند.

وجه دوم که از کلام محقق داماد در الرواشح[3] استفاده می‌شد این وجه را می‌رساند فرمودند: به اسند عنه بمعنا انه روی الخبر ان اصحابه الموثوق به و اخذ عن اصولهم منه و معنی اسند عنه... بل سمع من اصحابه الموثقین از اصحاب موثق شنیده بر این اساس طبق این وجه باید بگوییم کل من روی عنه من وصف فی کلام الشیخ ب اسند عنه فهو ثقة

گروه سوم وجوه و اقوالی است که بر اساس آن‌ها این وصف فقط حاکی از مدح است نه توثیق، که وجه سوم مفید این معناست

گروه چهارم وجوه و اقوالی است که نه توثیق موصوف به این وصف و نه مدح او و نه توثیق من روی عنه را دلالت می‌دهد وجه اول و چهارم و هفتم مفید این معنا هستند

اگر گروه اول درست باشد ما به یک توثیق عام می‌رسیم کل من وصف فی کلام شیخ باسند عنه فهو ثقة این توثیق عام می‌شد

اگر گروه دوم نافذ شد یک توثیق عام دیگری را می‌رسیم و آن اینکه کل من روی عنه من وصف فی کلام شیخ باسند عنه فهو ثقة

اگر گروه سوم را بپذیریم نهایت میگیم کل من وصف فی کلام الشیخ ب اسند عنه فهو ممدوح

اگر گروه چهارم را بپذیریم یعنی هیچ‌یک از توثیق عام تثبیت نمی‌شود.