درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری

موضوع: طرق ایصالی الفاظ، افعال و تقاریر صادره از شارع/کتاب /ادله عدم وقوع تحریف

ادامه مرحله دوّم: وجه عدم اعتقاد مرحوم کلینی به وقوع تحریف با وجود نقل روایات تحریف

بیان شد این شبهه، شبهه ای است که بعضی از معاصرین متعصّب عامّه در مقام انتساب اعتقاد به تحریف به بعضی علمای شیعه همچون محدّث کلینی «رحمة الله علیه» مطرح کرده اند. حاصل استدلال این افراد این بود که مرحوم شیخ کلینی طوائف چهارگانه مذکور از روایات را در کتب خود ذکر نموده و آنها را ردّ نکرده اند، علاوه بر اینکه در دیباجه کتاب کافی، به ثقه بودن همه راویان این کتاب تصریح کرده اند، لذا معلوم می شود ایشان معتقد به وقوع تحریف در قرآن کریم هستند.

بیان گردید پاسخ به این شبهه لازم است طیّ دو مرحله ذکر گردد: مرحله اوّل، بیان وجه عدم امکان تمسّک به این طوائف چهارگانه برای اثبات وقوع تحریف در قرآن کریم و مرحله دوّم بیان وجه عدم دلالت ذکر این طوائف توسّط مرحوم شیخ کلینی بر اعتقاد ایشان به وقوع تحریف در قرآن کریم. مرحله اوّل از پاسخ به این شبهه بیان گردید. بحث در مرحله دوّم بود که در این زمینه پاسخ اوّل بیان گردید. در ادامه به بیان پاسخ دوّم خواهیم پرداخت.

پاسخ دوّم از اتّهام اعتقاد تحریف به شیخ کلینی «رحمة الله علیه»

بر فرض آنکه پذیرفته شود عبارت «بالآثار الصحیحة عن الصادقین (ع)» در دیباجه کتاب کافی، وصف برای کتاب کافی بوده و دلالت بر صحّت تمامی روایات این کتاب نزد مرحوم کلینی دارد گفته می شود صحّت سند روایت صرفاً به معنای اعتبار روات آن روایت و عدم کذب آنها است، نه اعتقاد کسی که این روایت را در کتاب حدیثی خود نقل نموده است، به مضمون روایت، زیرا اگرچه صحّت سند شرط لازم برای اعتقاد به مضمون یک روایت است، ولی شرط کافی نبوده و اعتقاد به مضمون یک روایت علاوه بر صحّت سند آن نیازمند آن است که اوّلاً دلالت آن روایت تمام باشد، ثانیاً مخالف کتاب الله و یا مخالف اجماع نباشد، ثالثاً معارض نداشته باشد و رابعاً به جهت تقیّه صادر نشده نباشد؛ بنا بر این اگر دلالت یک روایت نزد مرحوم کلینی تمام نباشد یا مخالف با کتاب الله یا اجماع فقهاء و مسلمین باشد یا معارض با روایت صحیح السند و تامّ الدلالة دیگری باشد و یا از جهت تقیّه صادر شده باشد، ممکن است ایشان علی رغم صحّت سند، به مضمون این روایت معتقد نشوند.

بنا بر این در مورد روایات تحریف گفته می شود بر فرض کلام ایشان در دیباجه کافی دلالت بر صحّت سند این روایات نزد ایشان داشته باشد، از آنجا که این روایات، مخالف با کتاب الله بوده و خود مرحوم کلینی نیز در همین کتاب کافی، روایات متعدّدی را مبنی بر طرد روایات مخالف با کتاب الله مطرح می نمایند، یقین می کنیم که ایشان معتقد به مضمون این روایات نبوده و نسبت اعتقاد به وقوع تحریف قرآن به محدّث کلینی «رحمة الله علیه»، اتّهامی بلا دلیل است.