درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: كتاب الحج/شرائط وجوب حجة الإسلام /مسأله55

(مسألة 55): تقضى‌ حجّة الإسلام من أصل التركة إن لم يوص بها؛ سواء كانت حجّ التمتّع أو القران أو الإفراد أو عمرتهما، وإن أوصى‌ بها من غير تعيين كونها من الأصل أو الثلث فكذلك أيضاً، ولو أوصى‌ بإخراجها من الثلث وجب إخراجها منه، وتقدّمت على الوصايا المستحبّة وإن كانت متأخّرة عنها في الذكر، وإن لم يفِ الثلث بها اخذت البقيّة من الأصل، والحجّ النذري كذلك يخرج من الأصل.

ولو كان عليه دين أو خمس أو زكاة وقصرت التركة، فإن كان المال المتعلّق به الخمس أو الزكاة موجوداً قُدّما، فلايجوز صرفه في غيرهما، وإن كانا في الذمّة فالأقوى‌ توزيعه على الجميع بالنسبة، فإن وفت حصّة الحجّ به فهو، وإلّا فالظاهر سقوطه وإن وفت ببعض أفعاله كالطواف فقط مثلًا، وصرف حصّته في غيره، ومع وجود الجميع توزّع عليها، وإن وفت بالحجّ فقط أو العمرة فقط، ففي مثل حجّ القران والإفراد لايبعد وجوب تقديم الحجّ، وفي حجّ التمتّع فالأقوى السقوط وصرفها في الدين.[1]

بحث پیرامون مقتضای ادله خاصه بود که بیان شد مقتضای آن این است که حج مقدم بر دین آدمی است هر چند مقتضای قاعده عکس این باشد .و استدلال و مناقشه به روایت صحیحه برید بن معاویه مطرح شد.

در ادامه به بیان اشکال به مناقشه اول می پردازیم:

اشکال اول:

برای رفع شک در اینکه إِنْ‌ لَمْ‌ يَكُنْ‌ عَلَيْهِ‌ دَيْنٌ[2] ‌. جز روایت هست یا نیست با توجه به اینکه در نقل تهذیب وجود ندارد اما در نقل کلینی و صدوق قرار دارد به اصل عدم غفلة در نقیصه تمسک می کنیم و شک خود را برطرف می کنیم .

جواب:

اصل عدم غفلة در نقیصه یا عدم غفلة در زیاده سابقا بررسی شده و این اصل از اساسی صحت ندارد .

اشکال دوم:

اگر قائل به اضبطیت جناب کلینی نسبت به شیخ طوسی بشویم می توان با رفع شک، روایتی که جمله إِنْ‌ لَمْ‌ يَكُنْ‌ عَلَيْهِ‌ دَيْنٌ[3] ‌ در آن وجود دارد را پذیرفت.

جواب:

اگر کسی این را قبول کند که جناب کلینی از شیخ اضبط است می تواند آن را بپذیرد ولکن علی التحقیق این اضبطیت نزد ما پذیرفته شده نیست .