موضوع: آناتومی بدن/دستگاه گوارش /جلسه سی وسوم، معده، چیزهایی که معده را دباغی می کند، معده درد و درمان آن، ضعف معده و درمان آن، سردی معده و درمان آن، باد معده و درمان آن، مشکل کوچکی معده و درمان آن، شستشوی معده، زبری و نرمی معده، مشکل روده مستقیم و درمان آن، معده ی بلغمی و درمان آن، گرمی معده و درمان آن، روده، کار روده، اثنی عشر، روده ی کوچک، روده ی بزرگ، روده در جنین، روده بعد از تولد، درمان تنگی روده ها، مشکل بلندی روده و درمان آن

معده

بحث امروز راجع به معده است، در کدام حالت معده نرمال می شود تا کارایی اش خوب باشد؟ چیزهایی در روایات ذکر شده است که یکی بحث دباغی معده است. معده ی خوب و سالم معده ی دباغی شده است. البته در دباغی، رطوبت و آلودگی و مواد گندیده را می زدایند و چرم را خشک می کنند، که محکم و با دوام شود و از آن کیف و کفش درست می کنند. این جا صحبت از دباغی معده است، گویا این دباغی معده، همان رطوبت زدایی و گندزدایی و استحکام و قوام معده است، معده قوی می شود و مثل پوست دباغی شده قوی و محکم می شود تا بتواند کار هضم و آسیاب کردن غذا را به خوبی انجام دهد.

چیزهایی که معده را دباغی می کند

یک سری چیزها در روایات ذکر شده است که کار آن ها، دباغی معده است که عبارتند از:

۱. خوردن انار با پیه آن است، که سبب دباغی معده است.

۲. خوردن باقلا با پوستش است، هم پوست اول و هم پوست سبز بیرونی، که موجب دباغی معده است.

۳. خوردن سنجد است، سنجد هم باعث دباغی و قوی شدن معده می شود. تمیز شدن و گندزدایی و رطوبت زدایی معده، با خوردن سنجد محقق می شود.

۴. خوردن شیر گاو است، شیر گاو جزء چیزهایی است که معده را دباغی می کند. البته شیر گاو، اگر گاو چرا باشد و بومی باشد، فوائد زیادی دارد، یکی از این فوائد، دباغی معده است.

۵. خوردن گلابی (کمثری) هم معده را دباغی می کند، از این جهت گلابی اهمیت پیدا می کند، چون تقویت کننده ی معده است و باعث دباغی معده می شود.

۶. ششم، آویشن است، آویشن هم داروی شاخص معده و مشکلات معده است و هم در داروی هاضوم آمده است و مستقلا و به تنهایی خودش برای معده خیلی مفید و موثر است.

۷. هفتم، نانِ برنجی است، نان برنجی از جمله چیزهایی است که معده را در باغی می کند.

معده درد و درمان آن

گاهی انسان به معده درد مبتلا می شود، یعنی معده شروع به درد کردن می کند که این می تواند دلایل متعددی داشته باشد، مانند ورم معده، زخم معده و یا حتی بدون این ها معده مبتلا به درد می شود. درمان آن:

۱. مرکب یک از مرکبات اسلامی.

۲. مرکب دو از مرکبات اسلامی.

۳. شربت امام رضا (ع) برای معده درد بسیار مناسب و خوب است.

۴. خوردن آب باران است که برای معده خوب است و درد معده را برطرف می کند.

پس برای درد معده نباید انسان دنبال داروهای شیمیایی مانند امپرازول و چیزهای دیگر برود. به جای آن ها از داروهای طب اسلامی یعنی، مرکب یک و مرکب دو می تواند استفاده کند. اگر داروی خانگی می خواهد، همان شربت امام رضا (ع) و آب باران است.

ضعف معده و درمان آن

سومین مشکلی که ممکن است در معده باشد، ضعف معده است، یعنی معده به خوبی کارش را انجام نمی دهد و نرمال کار نمی کند، ضعیف عمل می کند و غذا را هضم نمی کند، ممکن است خیلی با تأخیر این اتفاق بیافتد. البته ضعف معده عللی دارد که یکی از این علل و اسباب، خوردن آب وسط غذا است که شدیداً نهی شده است.درمان ضعف معده:

۱. یکی سویق عدس است که برای گرمی درون، برای صفرا، برای هیجان خون مفید است و علاوه بر این، تقویت کننده معده است.

۲. دومی گلابی است، که تقویت کننده معده است.

۳. یکی هم داروی هاضوم است که تقویت کننده معده است و یکی از داروهای طب اسلامی است.

سردی معده و درمان آن

یکی از بیماری های معده و عوارض آن سردی معده است، یعنی معده سرد می شود، به خاطر بلغم یا چیز دیگر معده سرد است. در این حالت، معده که باید گرم باشد و باعث آسیاب شدن غذا باشد، معده سرد است مواد اسیدی را به اندازه کافی ترشح نمی کند، که به خاطر غلبه ی بلغم و سودا معده سرد می شود. سردی معده می تواند مثل سردی در کار، مثل بازار سرد است یا بازار گرم است. سردی بازار یعنی کار، خرید و فروش کم است. این هم سردی در کار است، معده کار خود را به خوبی نمی تواند انجام دهد، زیاد نمی تواند کار کند، مقدار کمی کار می کند، و اما درمان آن:

۱. داروی جامع امام رضا (ع) با آب زیره (زیره ی پخته) است.

۲. درمان دیگر، مرکب یک از مرکبات اسلامی است.

این هم، راجع به سردی معده و کم کاری آن بود.

باد معده و درمان آن

یکی از عوارض معده، بادی (ریح) است که در سر معده به وجود می آید و در سر معده قرار می گیرد و منشاء آن خوردن تخم مرغ زیاد است. اگر کسی زیاد تخم مرغ بخورد، یک بادی در معده تولید می‌ شود که حتی ممکن است به غرغر شکم هم برسد. این خاصیت خوردن تخم مرغ زیاد است. البته این هم درمانش ممکن است:

۱. هاضوم باشد.

۲. یا داروی نفخ شکم باشد.

۳. یا همان جامع با آب زیره که باز هم در این جا موثر است.

مشکل کوچکی معده و درمان آن

گاهی ممکن است معده کوچک باشد و شخص نمی تواند غذا را بخورد، علی الخصوص بچه ها، اصلاً نمی توانند غذا بخورند، چون معده کوچک است و نیاز است قدری بزرگ شود، یا بچه ی شیرخوار که وقتی شیر می خورد شیر را برمی گرداند. مقدار کم و حد طبیعی اشکال ندارد ولی اگر زیاد باشد مثلاً هر وقت شیر بخورد استفراغ می کند. چون معده اش کوچک است این اتفاق می افتد.

درمان آن، به است. به، معده را بزرگ می کند. افرادی که بی اشتهایی دارند، اشتهای غذا ندارند و غذا نمی توانند بخورند و غذا نمی خورند، می ‌توانند این مشکل را با مصرف به برطرف کنند، که معده در این صورت کمی بزرگ تر می شود. پس برای بچه ی کوچکی که معده اش کوچک است و مرتب شیر را برمی گرداند، یک قاشق چای خوری آب به، یکی دو بار به بچه بدهید که معده اش را بزرگ کند و شیر را برنگرداند.

شستشوی معده

معده جای انواع غذا است، حتی ممکن است بعضی وقت ها این غذاها، مضر و متعفن باشد و معده نیاز به شستشو پیدا می ‌کند و چیزی که در روایات به عنوان شستشو دهنده معرفی شده است، سیب است. سیب نضوح المعدة است، نضوح یعنی شوینده ی معده، معده را پاک و پاکیزه می کند. التفاح نضوح المعدة [1]

زبری و نرمی معده

البته باز هم معده اگر بخواهد نرمال کند بایستی زبر باشد، بتواند غذا را بچرخاند و چیزی که معده را زبر می کند، زنیان و مغز گردو است. این دو با هم آسیاب و مخلوط می شود و انسان بخورد فواید زیادی دارد، یکی از این فواید این است که معده را زبر می کند، بهتر می کند. آویشن هم معده را زبر کند و در روایات متعددی وارد شده است که باعث رشد پرز معده است، پرز معده را می رویاند. در روایات می فرماید پرزی برای معده شبیه به پرز قالی قرار می دهد.

مشکل روده مستقیم و درمان آن

البته یکی از مشکلات این است که غذا در معده مکث نمی کند و سریع از معده خارج می شود یا به شکل اسهال یا حتی بدون اسهال خارج می شود و علاج آن نانِ برنجی است که ماندگاری زیادی در معده و روده دارد و بدن از آن استفاده می کنند. افرادی که مشکل روده مستقیم دارند و هر چه بخورند فوراً از بدن خارج می شود، می توانند خودشان را با نان برنجی درمان کنند.

معده ی بلغمی و درمان آن

یکی از عوارض معده این است که معده بلغمی شود و روی دیواره یا داخل خود معده، دارای بلغم ‌باشد، که این بلغم، باعث سردی معده می شود و باعث می شود که معده خوب، کار نکند و خوب عمل نکند و درمان آن، جویدن کندر است چه به صورت جویدن و چه به صورت خوردن، که بلغم را برطرف می کند.

گرمی معده و درمان آن

یکی دیگر از عوارض معده، وَهجُ المعده است، یعنی گرمی، شعله ور شدن. به پرتو آتش، آن گرمایی که از آتش به اطراف پخش می شود وهج گفته می شود. اگر معده به خاطر اسید یا ترشح اسید زیاد حالت گرمی پیدا کند، درمان آن، این است که انسان با شکم خالی حمام نرود و قبل از ورود به حمام یک تکه نان یا چیزی بخورد که این وهج (پرتو معده) را از بین ببرد.

البته در روایات هم داریم اگر کسی که غذا بخورد و بعد از آن آب نخورد، نزدیک است که معده اش پاره شود. این پارگی، ممکن است معده سوراخ شود که گاهی اتفاق می ‌افتد و گاهی ممکن است زخم معده باشد. ممکن است مشکلات دیگر هم باشد. پس باید مواظب بود انسان وسط غذا، آب یا مایعات نخورد. البته افرادی که معده ی خوبی دارند و مشکل در هضم غذا ندارند، فکر می کنند که همیشه این حالت را خواهند داشت. و همیشه معده ی خوبی دارند ولی ظاهراً این طور نیست. معده خیلی حساس است، با اندک تغییری و با اندک مواد زائدی که در معده ته نشین می شود و امثال آن، معده آسیب می بیند و از حالت نرمال خودش خارج می شود. این حالت همیشگی نیست که انسان با خوردن غذا، مثلاً غذا برایش گوارا باشد و به راحتی هضم شود و جذب بدن شود. ولی طب اسلامی روی معده تمرکز می کند و به عنوان اصل و اساس همه ی بیماری ها است که در روایات درباره ی معده می فرماید:

المعدة بيت الداء[2]

معده، خانه ی بیماری است. چرا معده خانه ی بیماری است؟ چون اولا محل تماس داخل و خارج از بدن است، دوم این است که کم ترین خللی در او به وجود بیاید مثلا سردی بر او عارض می شود، گرمی برای عوارض می شود رطوبت یا خشکی بر او عارض می شود، یا پرز معده از بین می رود، یا معده خیلی حساس است و زود بیمار می شود و بدن را بیمار می کند، که فرمودند معده خانه ی بیماری است پس حتما باید معده را مراعات کرد، چون کلید سلامتی انسان است و کلیدی که در دست دارد، معده است. بقیه ی کلید ها مثل قلب، در دست انسان نیست. ولی کلید معده در دست انسان است باید بداند چه بخورد؟ کی بخورد؟ چه آبی بخورد؟ کی آب بخورد؟ همین طور باید ملاحظه کند و مواظب معده باشد. خیلی غذای سنگین نخورد. در روایات می فرماید ناهار نخورید که باعث خرابی دستگاه گوارش و خرابی بدن می ‌شود. پس باید معده و حال معده را رعایت کرد. انسان نباید غذا بخورد تا این که معده خالی شود، یا مثلاً آب وسط غذا نخورد، یا این که آب زیاد نخورد که باعث رطوبت معده می شود. اگر به طور کلی بعد از خوردن غذا، آب نخورد که این هم باعث پاره شدن یا زخم شدن معده می شود. مسئله ی معده خیلی دقیق است، نوع غذا مبادا آلوده باشد مبادا غذای سنگین باشد، مبادا غذایی که بخورد که در زمان مناسب خودش نباشد. خیلی باید در مورد معده دقت کرد. معده خانه ی بیماری است، شما خانه را تأمین کن دیگر بدن بیمار نخواهد شد چون معده با خارج ارتباط دارد باید غذایی سالم، غذایی که تازه است و استریل است بخورد، و مواظب باشد غذای مانده نخورد، به خصوص اگر این غذا در ظرفی که باز است باشد، نباید بخورد. غذای سوخته را نباید بخورد و غذایی که زیاد شور و ترش باشد نخورد، باید مناسب باشد با تناسب باشد. خلاصه این که کلید معده دست خود انسان است و سعی کند همه چیز نخورد، هر چیزی جلویش گذاشتند نخورد، فقط چیزهای خوب و سالم بخورد که مجوز مصرف در شرع و روایات صادر شده باشد. یکی از چیزهایی که ممکن است به معده و مری و به خصوص به مری آسیب بزند، خوردن غذای داغ و نوشیدنی داغ است. بعضی ها صبر ندارند مثلا چای داغ می خورند یا دمنوش داغ می خورند یا غذای داغ می خورند، نه درنگ می کنند و نه اجازه می‌ دهند که غذا سرد شود. به همین جهت پیامبر (ص) این چنین بود که هیچ وقت غذای داغ را نمی خوردند و مصرف نمی کردند و کنار می ‌گذاشتند تا سرد شود به همین جهت ایشان می ‌فرمایند که:

ان الله لم يطعمنا النار ، نحوه حتى يبرد ، فترك حتى برد [3]

خدا به ما آتش به عنوان غذا نمی دهد. در روایت دیگر می فرماید:

ان الطعام الحار غیر ذی برکة [4]

این نکته هم هست که غذای داغ برکت ندارد و انسان هر چه می خورد سیر نمی شود و مجبور به زیاد خوردن می‌ شود و زیاد خوردن غذا اولین دلیل آسیب به معده و کل بیماری های بدن به جزء بیماری های میکروبی و ویروسی است. پس نباید انسان غذای داغ بخورد و طوری نشود که غذای زیاد بخورد و این یکی از علت هایش خوردن غذای داغ است. به همین جهت می فرماید خداوند ما آتش نمی دهد که بخوریم. آن را کنار بگذارید تا سرد شود و غذای سرد برکت دار است و باعث می شود انسان زود سیر شود و این یک امتیاز مثبتی است که انسان بیمار نشود و جلوی بیماری گرفته شود. هر وقت برای پیامبر (ص) غذای داغ می آوردند می فرمود، نحو حتی یبرد، آن را بگذارید تا سرد شود.

اگر دیواره ی معده خیلی سفت و سخت شود، ممکن است باعث مشکلاتی شود و باید چیزهایی مصرف شود که معده را نرم کند. گفتیم که معده حساس است، نه خیلی نرم باشد که آسیب ببیند و غذا را هضم نکند و نه خیلی زبر باشد، زبر خوب است ولی نباید خیلی زبر باشد. یک مقدار نرمی و یک مقدار کشش داشته باشد و چیزی که باعث می‌ شود معده نرم شود، آویشن است. هرچند معده باید زبر باشد و نرم و خیلی خشک نباشد، ولی گاهی هم یک مختصر نرمی لازم است و تا خشکی سبب مشکلات و شکنندگی و زخم نشود. هرچه معده خالی باشد و به مدت طولانی خالی باشد بهتر است، این طور نیست که همیشه باید پر و سیر باشد و آروغ بزند این کار، کار خوبی نیست.

روده

بحث بعدی راجع به روده است، البته معده و روده یکی است یک دستگاهی هست منتها در جای معده همان روده، قدری گشاد شده است پس معده یک روده ی گشاد است. هرچند یک مقدار تفاوت از نظر کارکرد دارند. معده غذا را هضم و آسیاب و نرم می کند، ولی روده خالص غذا را جذب و هضم می کند. ما یک هضم داریم و یک امرا داریم. هضم در معده است امرا در روده، امرا به معنای این است که غذا به مرحله ای برسد که بدن بتواند از آن استفاده کند. به همین جهت تمام مطالبی که برای معده گفته شده است، می تواند شامل روده هم شود. پس معده و روده شیشه ی واحدی است، و چون صحبت از جذب غذا از معده یعنی از روده است، این ها یکی است. شکی نیست که کار روده، هضم غذا و جذب غذا است.

کار روده

کار روده این است که معده غذا را آسیاب می کند و نرم می کند و به شکل یک مایع داخل روده می ‌رود. روده، خالص این غذا را جذب می کند و از رگ هایی که مانند صافی عمل می کند غذا را به کبد انتقال می دهد. پس کار روده جذب و مکیدن خالص غذا است.

انسان یک موجود پیچیده است، سیستم گوناگون و پیچیده ‌ای دارد. انسان اگر به خلقت خودش بنگرد، پیچیدگی که در دستگاه ‌های مختلف بدن و عملکردشان وجود دارد، یک نظم عجیبی در این بدن خواهد یافت. یک ارتباط تنگاتنگی بین اعضای بدن وجود دارد، هرچند وظایف مختلفی دارند و هر کدام کار خودش را انجام می دهد. روایتی داریم که می فرماید:

ما ترى من خلق الانسان وتهيئة جسده لشهوة الطعام ، والمعدة لتطحن المأكول ، ومجاري العروق لصفوة الطعام ، وهيألها الامعاء [5]

آیا نمی بینی چگونه انسان خلق شده است و بدنش جوری آماده شده است که اشتهای غذا می کند، غذا را بخواهد. این معده برای چه خلق شده است؟ غذای خورده شده را آسیاب کند و خداوند این روده ها را برای جذب خالص غذا آماده کرده و قرار داده است. پس کار روده این است که رگ های خونی که به این روده وصل است، خالص غذا را جذب می کند. کار این رگ ها این است، کار روده ها هم هضم غذا است که شاید کامل در معده هضم نشود، ولی در داخل روده، با ترشح ماده ی صفراء، کامل هضم می شود. پس کار روده جذب کردن غذا است، یک جور هضم غذا است. یک هضم در معده به معنای آسیاب شدن و یک هضم در روده به معنای جذب شدن است. روایت دیگری داریم که می فرماید:

ولو لا الماسكة كيف كان يلبث الطعام في الجوف حتى تهضمه المعدة ولو لا الهاضمة كيف كان ينطبخ حتى يخلص منه الصفو الذي يغذو البدن ويسد خلله ولو لا الدافعة كيف كان الثفل الذي تخلفه الهاضمة يندفع ويخرج أولا فأولا [6]

بدن دارای یک نیرو به نام نیروی نگه دارنده است که به آن ماسکه می ‌گویند، نگه می دارد، می گیرد و این برای انسان لازم است. کار آن این است که وقتی انسان غذا می خورد، غذا را نگه می دارد تا بدن از آن استفاده کند. اگر ماسکه نبود چگونه غذا می خواهد در درون انسان مکث کند تا مواد سالم و خوب جذب شود؟ پس ماسکه لازم است. ماسکه در دستگاه گوارش در درجه ی اول، روده است البته معده هم این حالت را دارد، چون بعد از معده، اثنی عشر می ‌آید. اسم اثنی عشر در عربی عفج است. این مانند یک اسفنکتر عمل می‌ کند که غذا در معده بماند و خوب آسیاب شود و خوب هضم شود و اگر این نیروی نگه دارنده نباشد که غذا را در معده، و یا در روده به خاطر پیچ و خم زیاد آن، چون بیش ترین مکث را در روده دارد. چون روده خیلی بلند است و حدود ۲۵ متر است، و پیچ و خم های زیادی دارد این باعث می شود غذا فوراً از بدن خارج نشود و طول بکشد که از بدن خارج شود، و بعد می فرماید، اگر نیروی هضم کننده با همین ترشح اسید و آسیاب کردن نباشد چگونه غذا پخته شود و نرم شود، تبدیل به کیموس شود. خالص و صاف شده ی غذا در روده ها جذب می ‌شود و داخل رگ ها می ‌رود، کل بدن را تغذیه می کند. هر جا که کمبود و نقص و خللی وجود دارد این را جبران می‌ کند و می بندد. اگر نیروی هل کننده و دفع کننده نبود چگونه آن تفاله ای که از معده و روده و دستگاه گوارش پایین می آید و آن را به جا می گذارد، چگونه از بدن دفع و خارج می شود؟ پس یک نیروی دافعه یعنی دفع کننده داریم که یک جوری مرتب و آرام خارج می ‌شود، و این طور نیست که با هم خارج شود، پشت سر هم و آرام آرام از بدن خارج می شود. شکی نیست که هضم در معده و در روده محقق می شود، به خاطر این که اسیدی که در معده تولید می کند به روده می رود. علاوه بر این هم ماده ی صفرا هم که از پایین کبد به روده جریان پیدا می کند این هم غذا را هضم می ‌کند، به ‌خصوص چربی ها را هضم می ‌کند، تا در نتیجه این ها جذب بدن شود و کل بدن را تغذیه می کند. شکی نیست که روده، یک عضو مهم و با ارزشی در بدن و در دستگاه گوارش است. البته روده به چهار قسمت تقسیم می شود یکی اثنی عشر که همان عفج است. یکی هم روده ی کوچک یا باریک است. یکی هم روده ی بزرگ (قولون) و یکی هم روده مستقیم که متصل به مقعد است. ما چهار روده داریم و کار آن هم، آب کردن و هضم کردن و جذب کردن غذا است. به روده ی بزرگ در عربی قولون می گویند. سه تا قولون (روده ی بزرگ) داریم:

۱. صاعد، به سمت بالا

۲. عرضی، عرضی است

۳. نازل، به سمت پایین

کار روده هم که مشخص است مواد غذایی را جذب می کند و به کبد می رود و تبدیل به خون می شود و از آن جا مواد غذایی به تمامی بدن می رسد. ولی تفاله و چیزهایی که باقی می ‌ماند، از روده رد می شود و مستقیم از بدن خارج می شود. باقی تفاله ها و غذاها در روده ی بزرگ انباشته می ‌شود، تا بالاخره زمانی بیاید که این ها از بدن دفع شود. انسان احساس دارد که این مواد را بایستی دفع کند.

اثنی عشر

اثنی عشر ابتدای روده است و کار اصلی آن، این است که آهن را جذب می کند و چیزی که در تولید خون مفید و موثر است را جذب می کند. اندازه ی اثنی عشر ۲۵ تا ۳۸ سانتی متر است و مابین معده و روده ی کوچک قرار دارد. روده ی کوچک تکه هایی دارد و اسم های مختلف دارد. به تکه ی اول آن صائم می گویند. پس اثنی عشر یا دوازدهه مابین معده و صائم یعنی روده ی کوچک است و البته شروع اثنی عشر، پیازچه ی اثنی عشر است.

نقش آن آسیاب کردن غذا هم در اثنی عشر و هم در روده ی کوچک است. کار دیگر و مهم تر اثنی عشر این است که تنظیم می کند کی معده باید خالی باشد و کی معده باید تخلیه شود.

روده ی کوچک

بعد از اثنی عشر، روده ی کوچک است. کار روده ی کوچک این است که غذا را له کند، تکه تکه کند. معده آن را له کرده است ولی روده آن را بیش تر له می کند، به خاطر موادی که از معده سرازیر می‌شود یعنی اسید یا موادی که از کبد و کیسه ی صفرا را ترشح می کند. آن که از معده ترشح می کند اسید است و آن که از صفرا ترشح می ‌کند، قلیایی و باز است و هر دو تندی دارد و قدرت هضم کردن و له کردن غذا را دارد.

روده ی بزرگ

در روده عمل جذب مواد غذایی و انتقال مواد غذایی از راه رگ های باریک که مانند صافی عمل می کند، انجام می شود، تا این که به خون برسد و بعد خون این مواد غذایی را به کل بدن می رساند. اما آن چیزی که باقی می ماند به روده ی بزرگ می رود. البته در آن جا هم عمل جذب غذا محقق می ‌شود. در روده بزرگ باکتری زیاد است، آن تفاله ی غذا و آب که پایین می‌ رود و در روده ی بزرگ سرازیر می ‌شود، باکتری در آن جا وجود دارد و سریع تکثیر می شود و شاید بیش تر مدفوع، از همان باکتری تشکیل می شود.

کار بعدی روده ی بزرگ این است که این مواد زائد را از بدن دفع کند. موادی که در آن جا جمع و انباشته می ‌شود، از راه همان روده ی بزرگ و روده ی مستقیم از بدن خارج می شود. روده، این ها را از راه مقعد خارج می کند. گفتیم که بیش تر ماده ی مدفوع باکتری است. به همین جهت حکم آن نجاست است و سریع باید بدن از آن تطهیر شود و آن را شست. باکتری، همراه با تفاله ها خارج می شود. تا وقتی که روده ی بزرگ کار خودش و کار دفع و جذب غذا را به خوبی انجام می دهد هیچ مشکلی وجود ندارد، ولی اگر روده ی بزرگ بر اثر بیماری و مشکل نتوانست کار خود را انجام دهد، در این صورت در شکم، در همان روده ی بزرگ گاز تولید می شود و باد تولید می شود. البته این باد، سهمی در دفع غذا دارد، چون ما بین دو تکه غذا قرار می گیرد و باد، فشار می‌ آورند تا آن مواد از بدن خارج شود.

روده در جنین

روده، در ابتدای به وجود آمدن، برای بچه ای که در شکم مادر است، بسیار باریک و تنگ است، چون فعلاً نمی‌ خواهد از این روده استفاده کند. مواد غذایی از راه خون و از راه ناف به او می رسد. یک روایتی در این زمینه می خوانیم که می فرماید:

ثم خففت ثقلك على أمك حتى لا تتبرم بك ولا تتأذى ثم أوحيت إلى الأمعاء أن اتسعي وإلى الجوارح أن تفرقي فاتسعت الأمعاء من بعد ضيقها [7]

خداوند می‌ فرماید من کاری کردم که مادر، آن سنگینی تو را خیلی حس نکند. بچه اگر متولد بشود بیرون باشد، خیلی مادر نمی تواند آن را نگه دارد، بالاخره خسته می ‌شود. ولی در شکم مادر به گونه ای قرار گرفته است و روی لگن نشسته است که مادر احساس سنگینی ندارد. خدا می فرماید وزنت را بر مادرت سبک کردم تا اذیت و تا بیزار نشود. بعد می فرماید سپس به روده ها، به آن روده بچه ای که در شکم مادر است، دستور دادم یک ذره گشاد تر شود. به جوارح انسان هم وحی کردم که از هم جدا شوید و مثلا بزرگ شوید.

روده بعد از تولد

روده ها بعد از آن که تنگ بود، بزرگ تر شد و این مقدمه ای است که بچه، مواد غذایی خود را از راه دهان و دستگاه گوارش دریافت کند و آماده ی شیر خوردن و غذا خوردن شود. در یک روایت دیگر می فرماید:

فلا يزال يغتذي باللبن ما دام رطب البدن رقيق الأمعاء لين الأعضاء حتى إذا تحرك واحتاج إلى غذاء فيه صلابة ليشتد ويقوى بدنه طلعت له الطواحن من الأسنان [8]

بچه همواره شیر می خورد تا وقتی که بدن نرم و مرطوب داشته باشد و تا وقتی که روده ها نازک و باریک است. تا جایی که شروع به حرکت کردن کند و به غذای سفت تر نیاز پیدا کند و قوی تر شود و بدن محکم تری داشته باشد و دندان برای بچه به وجود آید.

درمان تنگی روده ها

به طور کلی از روایات استفاده می شود که روده ها گشاد باشند، خوب است و تنگی روده زیاد مطلوب نیست. در مدح برنج در روایات آمده است که:

نعم الطعام الأرز يوسع الأمعاء ويقطع البواسير [9]

بهترین غذا برنج است، روده ها را توسعه می دهد و بواسیر را قطع می کند.

مشکل بلندی روده و درمان آن

یک ملازمه ای هم هست مابین بلندی روده و زیادی آن و زیاد خوردن غذا که از روایات به دست می آید که اگر کسی روده ی بلندتری داشته باشد، زیاد غذا می خورد تا این روده ها را پر کند و زود سیر نمی شود. به همین جهت پیامبر فرمودند:

الْمُؤْمِنُ يَأْكُلُ فِي مَعِيٍّ وَاحِدٍ، وَالْكَافِرُ يَأْكُلُ فِي سَبْعَةِ أَمْعَاءٍ [10]

مومن در یک روده غذا می خورد، ولی کافر در هفت روده غذا می خورد. البته روایات به این معنا زیاد است و شاید هم متواتر باشد. در یک روایت هم نسبت به شخصی است که می فرماید روده اش خیلی بزرگ بود و غذا خوردنش زیاد بود و با دارو و دعای پیامبر، وقتی صبح شد یک مقدار شیر برای او دوشیدند و به او دادند، خورد و سریع سیر شد. پیامبر(ص) فرمود:

ما لك يا أبا غزوان فقال والذي بعثك بالحق لقد رويت قال إنك أمس كان لك سبعة أمعاء وليس لك اليوم إلا معى واحد [11]

چه مشکلی داری؟ گفت: قسم به کسی که تو را به حق مبعوث کرده است، همین مقدار کم که خوردم، سیر شدم. پیامبر (ص) فرمود، اما دیروز هفت تا روده داشتی و امروز فقط یک روده داری، به همین خاطر زود سیر شدی. البته معده هم ممکن است تا هفت برابر هم بزرگ شود. از روایات استفاده می شود که جذب در روده ی بزرگ هم اتفاق می افتد و مستقیم هم اتفاق می افتد، به همین جهت روایات زیادی داریم در درمان با تنقیه و در درمان با بعضی روغن ها یا حتی مثل شیاف، درمان با این ها نشانه ی این است که جذب در آن جا به طور خوب و نرمال محقق می شود. البته یک روند طولانی دارد ولی درمان به شکل تنقیه خیلی سریع جذب می شود و از معده و کبد رد می شود.