درس خارج اصول آیت‌الله جعفر سبحانی

البته ایشان دلیلی بر این مُدّعاء اقامه نمی کند.

به نظر ما معنای صحیح «التّمام» نيست؛ زیرا این معنا فقط یکی از معانی صحیح است.

روایت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلّم): «لايورَدَنَّ ذو عاهة عَلَى مُصِحٍّ»[1] . يعنی انسانی که زُکام دارد و مریض است را بر انسان سالم و غیر مریض وارد نکنید تا مریضی از فرد مریض به انسانِ سالم سرایت نکند.

بنابراین کلام مرحوم آخوند خراسانی (ره) در مورد تعریف لُغَوی صحیح، فقط مُنْطَبق بر معنای دوم (یعنی صحیح ناظر به کَمیّت) است یعنی تمام باشد و ناقص و مَعیب نباشد.

مگر این که مراد مرحوم آخوند خراسانی (ره)‌ بفرماید مراد من از تمام، اعمّ از صحیح ناظر بر «کَمّیّت» و صحیح ناظر بر «کیفیّت» است.

مثال: اگر مکلّف در نماز سوره ی حمد را غلط بخواند، از قبیل معنای اوّل (یعنی صحیح ناظر بر کیفیّت) است امّا اگر اصلاً سوره ی حمد را نخواند از قبیل معنای دوم (یعنی صحیح به معنای کَمّیّت) است.

لفظ صلاة كه بر صحیح وضع شده:

بنابراین به نظر ما نماز صحیح یعنی «ماهیُت کُلّي» نماز از تكبيرة الإحرام تا سلام نماز که زمانی در خارج وجود پیدا کرد، صحیح می باشد.

در جُزء (حَمْد) هم قید (ذات الحَمْد) و هم تَقَیُّد (صلاة مع الحَمْد) داخل است‌. شرط (مثلاً قبله) داخل در نماز نیست‌.

بنابراین چیزی که «أدْوَن» و پایین‌ باشد، نمی تواند داخل در مُسمّی باشد.

مسأله ی اسم گذاری با مسأله ی تکوین با هم فرق دارد. لذا در تکوین مقام أجزاء مقام بالايي دارد. امّا در شرط یا متمّم فاعلیّت فاعل است یا متمّم‌ قابلیّت قابل است.‌ و لذا در اسم گذاری چنین چیزی نیست.

الف) قصد الأمر (قصد امر الهي)

ب) قصد الوَجْه (واجب يا مٌستحب)

ج) أن لايكون مزاحماً لواجبٍ أهمّ: يعنى شرط صحّت نماز ما اين است كه مزاحم واجب أهمّ نباشد.

د) أن لايكون مَنْهيّاً عنه

البته دخول آنها مانع ندارد. این ها شرايط ماهوی نیست؛ بلکه شرايط صحّت موجود است.‌ بنابراین اگر موجود بخواهد شرط صحیح باشد، باید قصد وَجه و قصد قربت و... داشته باشد.‌

در اوامر خواهیم گفت که قصد امر و وجه عقلاً ممکن نیست تحت امر باشد.

به نظر ما امکانش هست بلااشکال.

در اوّلی داخل در مُسمّی هست ولی دومی داخل در مُسمّی نیست.‌

نماز ها‌ مختلف هستند: نماز دو رکعتی، نماز سه رکعتی و...

لذا قائلین به صحّت باید جامعی را فرض کند وگرنه می شود اشتراک لفظی. و کسی این را نگفته.

مرحوم آخوند خراسانی (ره) از بیان جامع فرار می کند! ایشان می فرماید جامع نماز همان «تنهی عن الفحشاء و المنکر»[2] است. یعنی از اثر واحد پی می بریم که جامعی هست.