درس فقه معاصر استاد حسین صفدری

موضوع: کتاب الجهاد/فقه جنگ نرم /مرابطه

حدیث خوانی

عن مولانا موسی بن جعفر علیه السلام قال: مَا مِنْ بَلاَءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُلْهِمُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلدُّعَاءَ إِلاَّ كَانَ كَشْفُ ذَلِكَ اَلْبَلاَءِ وَشِيكاً

امام کاظم علیه السلام فرمودند: هیچ بلایی نیست که به عبد مومنی نازل شود و خداوند متعال دعا را بر آن فرد مومن الهام کند. وقتی بلا نازل شد انسان احساس نیاز به دعا پیدا کرد در درگاه خدا با این احساس نیاز توجه به خدا پیدا کرد و در درگاه خدا دعا کرد مگر کشف آن بلا نزدیک شود. انسان در مسیر زندگی با چالش ها و موانعی روبرو می‌شود. در کوران این مشکلات خداوند به او عنایت می‌کند و دعا را الهام می‌کند. این متوجه به خدا می‌شود. وقتی متوجه شد و دعا کرد خدا کشف این بلا را نزدیک می‌کند و زود آن بلا را مرتفع می‌کند. همین که انسان متوجه شد و دعا کرد این در کشف بلا یاریگر او است.

وَ مَا مِنْ بَلاَءٍ يَنْزِلُ عَلَى عَبْدٍ مُؤْمِنٍ فَيُمْسِكُ عَنِ اَلدُّعَاءِ

اما اگر نقطه ی مقابلش بلا نازل شد و آن فرد مومن دست به دعا نشد و متوجه خدا نشد و ضعف و فقر خود را در درگاه خداوند بیان نکرد و مدد نجست إِلاَّ كَانَ ذَلِكَ اَلْبَلاَءُ طَوِيلاً اثر آن بلا بر او طولانی خواهد بود بعد حضرت ادامه فرمودند فَإِذَا نَزَلَ اَلْبَلاَءُ فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ وقتی در بلایی گرفتار شدید و در طوفان گیر کردید و در شرایط سخت واقع شدید بر شما باد که به دعا برخیزید.

فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعَاءِ وَ اَلتَّضَرُّعِ إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

دست به دامن پروردگار شوید و از خدا بخواهید و التماس کنید آن بلا را از شما مرتفع کند. در حقیقت انسان همیشه به دعا نیازمند است، به تضرع در درگاه خدا حاجت مند است و در زمانی که گرفتار بلا می‌شود نیازمند تر و حاجت مند تر است. باید انسان متوجه این باشد که بعضی از اوقات پیشاپیش با دعا بلا را دفع کند و اگر به هر دلیلی بلا نازل شد با تضرع دعا آن بلا را رفع کند.

خلاصه مباحث گذشته

بحث ما در فضیلت رباط و مرابطه بود. روایاتی بیان کردیم. فضیلت مرزبانی از نقاط حساس جامعه ی اسلامی، مرز های فکری، جغرافیایی، اقتصادی، مرز هایی که ممکن است از آن ناحیه خطری متوجه ما شود را بیان کردیم و گفتیم افضل الرباط رباطی است که در نقطه ای مرابطه صورت بگیرد که خطر مهم تری متوجه مومنین و جامعه ی اسلامی است و حضور در آن نقطه باعث می‌شود به لحاظ عده و عوده، تخصص و سایر شرایطی که بر فضای مرابطه حاکم است آن نقطه ی مرابطه تقویت شود و گفتیم در زمانی که ما زندگی می‌کنیم از آنجا که ما حضور سرزمینی برای جامعه ی اسلامی برای دشمن پر هزینه است و احتمال اقدام نظامی علیه ما کاهش یافته به فضل توانمندی هایی که نظام جمهوری اسلامی از آن برخوردار است، افضل نقطه برای رباط و آن نقطه ای که بیشترین خطر از آن ممکن است بیشترین خطر متوجه جامعه ی اسلامی شود مرابطه در حوزه های هجوم نرم و مرز های فکری است و منطبق با فرمایش مرحوم علامه حلی نسبت به این مسئله گفت و گو کردیم و مباحثی ارائه دادیم.

هدف از رباط

در این جلسه قصد داریم مقصود از رباط و مرابطه را بیان کنیم. هدف از رباط چیست؟ هدف از مرابطه و مراصده ی دشمن چیست؟ برای چه باید دشمن را زیر نظر گرفت و آن را دائما کنترل کردو ما چند غرض را بنا بر وضع موجود حهانو بنا بر وضعیتی که نظام اسلامی ایران در آن واقع است را می‌شماریم. این مقصود و اهداف مواردی است که می‌تواند در اثر مرور زمان جابجا هم شود یا نقاطی به آن اضافه شود یا نقاطی تکمیل شود یا نقاط جدیدی به آن اضافه گردد.

غرض و مقصود از مرابطه در دوران معاصر با در نظر گرفتن تهدیدات سخت مثل احتمال هجوم نظامی دشمن یا احتمال تهدید ممتلکات نظام اسلامی مثل تهدید مثلاً شناور هایی که در آب های بین المللی حرکت می‌کنند. یا تهدید مراکز حساسی که در کشور وجود دارد. مثلاً مرکزی به عنوان مرکز ساخت پهپاد در یک نقطه از نقاط سرزمینی، رژیم صهیونسیتی با وارد کردن امکانات تلاش می‌کند این نقطه را هدف قرار دهد یا مراکز حساس مربوط به حوزه ی هسته ای کشور یا مراکز مربوط به تسلیحات و اسلحه سازی کشور، مراکزی که احیانا دشمن آن را رصد می‌کند و از تلاش ضربه زدن به آنجا هست. این ها همه تهدیدات سخت است یا تهدیدات نرمی که متوجه کشور است. تغییر ذائقه ی فکری، باور های دینی، اندیشه ی سیاسی، این ها حوزه های نرم است که برای تهدید حوزه های نرم از ابزار های گوناگونی استفاده می‌کنند یا تهدید حوزه های سایبری کشور، مثلاً با اقدام در فضای سایبری ممکن است سیستم دستگاه های فروش و عرضه ی سوخت را در کشور مختل کنند. چهل و هشت ساعت کارتخوان ها و کارت های مرکز عرضه ی سوخت از عمل بیافتد و هر کسی برای استفاده از سوخت در مثلاً مراکز فروش و پایگاه های فروش بنزین مراجعه می‌کند، دچار مشکل شود. یا سرقت اطلاعات کشور که هجوم های سایبری هستند. یا هجوم بیولوژیک دارویی وارد می‌شود که در دراز مدت اثرات منفی در سلامت جامعه داشته باشد و مسمویت زا باشد. دارو هایی وارد شود که هر چند بخشی از اثرات خود را برای بهبود یک بیماری به جای می‌گذارد اما در کنار آن یک ضایعه ی جدیدی ایجاد کند. تهدیدات پس چه سخت یا نرم یا در فضای سایبر یا حوزه های بیولوژیک تهدیدات جامعه هستند. مرزبانی در این حوزه ها مفهوم جدیدی پیدا کرده است و باید کسانی باشند که دائما با کنترل هایی که انجام می‌دهند کاملاً این مرز ها را زیر نظر داشته باشند و اجازه ندهند از این مرز ها آسیبی به کشور اسلامی وارد شود. ما با در نظر گرفتن این تهدیدات مقصود یا هدف از رباط را برمی شماریم.

هدف اول

اولین هدف از رباط، رصد فعالیت های دشمن برای حفاظت از مرز های جغرافیایی، ببینید اگر از مرز های جغرافیایی حفاظت نشود، جمهوری اسلامی مثلاً در مسیر ترانزیت مواد مخدر، این مواد مخدری که می‌خواهد از شرق کشور ما به اروپا منتقل شود اگر بار انداز آن و مسیر تردد اصلی آن ایران شود، همان مقدار نشستی که در حوزه ی سرزمینی ما دارد برای گرفتار کردن همه ی جوانان ما کافی است پس یکی از اهداف مرزبانی مبارزه با این افیون خانمان سوز است. برای کنترل مرز ها از ورود کالای قاچاق یا قاچاق مواد مخدر برای حفاظت از جوانان، مردم، سرزمین، اگر سلاح قاچاق وارد کشور شود این سلاح ممکن است در حوزه های مختلف بع که کار گرفته شود که ورود قاچاق سلاح یا ورود قاچاق مواد مخدر یا هر ورود غیر قانونی دیگر به جان و مال و آبروی مسلمانان و نهایتاً کیان اسلامی آسیب وارد می‌کند پس اولین هدف رصد کنترل مرز ها برای پیشگیری کنترل از هر گونه ورود قاچاق یا سلاح یا اموری که ممکن است مخل به امنیت جامعه ی اسلامی باشد.

این یک هدف از رباط و مرابطه است. همین الان که ما با هم صحبت می‌کنیم هزاران نفر از جان بر کفان مرزبانی در نقاط مختلف مرزی مشغول همین کار هستند. در هفته و ماه روز یا ساعتی نیست که با تیم های سازمان یافته ی قاچاق چه سلاح یا مواد مخدر یا تردد دیگری مانند قاچاق انسان مبارزه صورت نگیرد. مبارزه ای که اگر رها شود امنیت جامعه در همه ی نقاط سرزمینی از آن متأثر می‌شود.

دوم، اعلام آمادگی به دشمن در مناطق سرزمینی مسلمانان یعنی وقتی دکل مرزبانی شما فعال است، وقتی رفت و آمد خودرو های شما در نقاط مرزی فعال است و وقتی نیرو های شما رژه می‌روند و نمایش قدرت می‌دهند. خود این ایجاد بازدارندگی می‌کند برای اینکه دشمن خواب و خیال اضافی در سر خود نکند این خود ایجاد بازدارندگی است برای اینکه دشمن هوس هجوم نکند.

نکته یا مفهوم سوم از رباط دفع تهدید نظامی در مرز های جغرافیایی در کشور اسلامی است. یعنی اگر ما نیروی رصد کننده نداشته باشیم ممکن است وقتی دشمن کیلومتر ها وارد کشور شد متوجه شویم که دشمن وارد خاک ما شده است اما ما با مرزبانی فعال ما در هفتاد کیلومتر آن سوی مرز وقتی دشمن را رصد می‌کنیم و صدای پای او را می‌شنویم و مذاکرات بی سیمی آن ها را رصد می‌کنیم، وقتی که با فیلمبرداری های دقیق ماهواره ای جهت گیری حرکت خودرو های آنان را تشخیص می‌دهیم اجازه ی غافلگیری نمی‌دهیم. قبل از وارد شدن تهدید به کشور آن را دفع می‌کنیم. ملاحظه می‌کنید که دفع تهدید هزینه اش به مراتب از رفع تهدید کمتر است. داعش در یک حمله ی برق آسا بخش های وسیعی از سرزمین عراق را گرفت بانک ها را غارت کرد. ثروت زیادی برای خود ایجاد کرد تجهیزات نظامی را متعلق به خود کرد از امکانات یک دولت مقتدر در موصل برخوردار شد. ثروت و پول و مکنت داشت نیرو گرفت مردم را وادار به اطاعت از خود کرد و حاکمیت تشکیل داد. ببینید عراق چند سال با کمک ایران توانست مبارزه کند تا ریشه ی داعش را برچیند. اما اگر در عراق این خطر به موقع شناسایی میشد و قبل از اینکه داعش به سمت موصل حرکت کند و زیر ساخت های آنجا را بگیرد اگر این تهدید دفع می‌شد هزینه ی مادی و معنوی آن به مراتب کمتر بود پس سومین هدف از مرابطه و مراصده دفع تهدید نظامی دشمن قبل از شکل گیری آن است.

چهارمین هدف رصد توامندی ها و قابلیت های دشمن در مناطق سرزمینی ، یعنی وقتی شما متوجه میشوید که دشمن شما در آن سوی مرز تجهیزات جدیدی آورده است، ممکن است از موشک های جدید و تیر بارهای دید در شب استفاده کند، از امکانات مجهز در فضای اتصالات استفاده کند. پیام رسان های قوی برای خود ایجاد کند. اگر پهپاد های موثر و قوی را مستقر کرده است وقتی توانمندی های دشمن را می‌بینید نوع تانک و توپ آن ها ، نوع نفر بر های آن ها یا نوع ابزار آلات آن ها روی سینه ی دریا را می‌بینید که چه ناو و ناوچه هایی در اختیار دارند وقتی این را رصد کردید و توانمندی هایش را دیدید و قابلیت هایش را اندازه گیری کردید فرصت می‌کنید با این تجهیزات زیر ساخت های دفاعی و نظامی کشور را رشد دهید متناسب با آن ارتقاء دهید.

هدف پنجم، کنترل و مهار رفتار دشمن در رویکرد فرهنگی ، یک بار شما فضای سایبری را رها کردید و این در تک تک سلول های وجودی خانه های شما ریشه پیدا می‌کند و شما در تهران نشستید و لندن و واشنگتن در مقر های فرهنگی فضای سایبری تمام جوانان شما را اداره و مدیریت می‌کنند اما یک بار در فضای سایبر ، فرهنگی و آموزشی و تبلیغاتی در بستر های ارتباطی شما دشمن را رصد می‌کنید و جلوی تخریب آن را سد می‌کنید. این هم یک هدف بزرگ از مراصده و مرابطه است پس علاوه بر مرز های جغرافیایی، مرز های ارتباطی را باید رصد کرد تا جلوی رفتار منفی دشمن را بگیریم. کنترل رفتار دشمن برای آسیب رسانی به مراکز حساس امنیتی هم یکی از اهداف مراصده است. دشمن به وفور تلاش می‌کند برای اینکه مرکز تولید موشک های ایران را شناسایی و آن را از کار اندازد و به وفور تلاش میکند با وارد کردن حساب شده و مدیریت شده ی قطعات مربوط به غنی ساز اورانیوم یک قطعه ای را در مسیر خرید شما قرار دهد و شما این قطعه را نصب کنید و بعد از نصب این قطعه به نفع دشمن عمل کند و همه ی سیستم شما را از کار بیاندازد پس یکی از حوزه ها و اهداف رصد این می‌شود که شما این مسیر ها را خوب شناسایی و رصد کنید و اجازه ندهید دشمن با رفتار تخریب گر خود حوزه های صنعتی، نظامی ، امنیتی و اقتصادی را دچار خلل کند اگر دشمن بتواند به نرم افزارهای حوزه های بانکی ما تسلط پیدا کند این همه داد و ستدی که در بستر های سایبری انجام می‌شود شما از منزل خود خرید می‌کنی و آن کالایی که خریدی در منزل تحویل شما می‌شود. اگر دست دشمن کوتاه نشود شما نمی‌توانید به راحتی و با امنیت در این سیستم خرید و فروش کنی پس این یک هدف بزرگ مرابطه و مراصده در مفهوم جدیدش است.

یکی دیگر از اهداف رصد کنترل حوزه های آسیب پذیر و نقاطی است که دشمن ممکن است برای آن برنامه ریزی کند تا در داخل سرزمین های اسلامی به بحران دامن بزند. مثلاً دشمن با مطالعه ی دقیق برای وضعیت اجتماعی نقاط قومی را شناسایی کرده است در نقاط قومی با برجسته کردن مثلاً مسئله ی عرب و عجم ، نقاط طایفی را شناسایی کرده است ، سنی و شیعه، کرد و فارس، ترک و بلوچ، می‌خواهد قومیت ها را با هم درگیر کند و نسبت به نظام مسئله دار کند. یکی از اهداف رصد این است که تحرک آسیب زا برای قومیت ها در داخل کشور اسلامی ایران را شناسایی و با آن برخورد کند. ما یک کشوری هستیم که قومیت های مختلفی درون کشور جای دارند از این جهت یک برتری داریم که قومیت های متعددی داریم اما دشمن روی این قومیت ها سرمایه‌گذاری کرده و ما آسیب پذیری داریم. یکی از اهداف رصد دشمن در جای جای مختلف چه مرز های فکری یا جغرافیایی یا سایبری یا ارتباطی، هدف این است که جلوی اخلال آفرینی دشمن در حوزه های قومیتی و در حوزه های طائفی را جلوگیری کنیم. این هم یکی از اهداف رصد است. یکی دیگر از اهداف تأمین امنیت و آرامش در داخل مرز های کشور اسلامی است. با توجه به اینکه وظیفه ی حاکمیت و حکومت ها در هر کشوری از جهان تأمین امنیت است. اگر کشوری نتواند امنیت خود را تأمین کند در حقیقت آن حکومت نتوانسته نقش خود را ایفا کند. اولین وظیفه ی حاکمیت تأمین امنیت است و امنیت نقش مهمی در پیشرفت همه جانبه دارد. اگر امنیت نباشد آیا پیشرفتی صورت می‌گیرد. اگر حاکمیت باشد اما امنیت نباشد آیا حاکمیت معنا دارد؟ شما ببینید در این سال هایی که در حاکمیت سوریه اخلال ایجاد کردند و مرز های جغرافیایی را شکستند و در داخل جنگ داخلی درست کردند و همه ی کارخانه ها و مراکز تولید کالا ها و اجناس مختلف در سوریه غارت شد و اقتصاد آن نابود شد و این ده ها سال طول می‌کشد تا ترمیم شود پس اگر حاکمیت باشد و امنیت نباشد حاکمیت معنا ندارد. اگر حاکمیت باشد امنیت نباشد خب پیشرفت و توسعه معنا پیدا نمی‌کند. در حقیقت برای حفظ حاکمیت و امنیت و اعمال حاکمیت قانونی صورت می‌گیرد. اگر این ها انجام شد در حقیقت کشور زمینه ی پیشرفت پیدا می‌کند.

این ها جزو برجسته ای از اهداف رصد بود. پس مراصده فقط تر جهان و دنیای کنونی این نیست که شما ببینی و اطلاع بدهید. آقایان در برخی از متون گفتند که در حقیقت مراصده قتال نیست فقط کشف و اعلام و حفظ و اعلام است. یعنی حرکت دشمن را کشف کنی و به اهالی روستای بغل اعلام کنی نه این نیست امروز مراصده معنا و مفهوم گسترده تری دارد و در چهارچوب این مفهوم واقعا بار سنگینی به دوش نظام و حاکمیت و امت اسلامی برای رصد دشمن است. همه ی این اهدافی را که ما عرض کردیم در دعای بیست و هفتم صحیفه ی سجادیه امام سجاد علیه السلام در چند عبارت زیبا مطرح فرمودند که:

اللَّهُمَّ وَ قَوِّ بِذَلِكَ مِحَالَ أَهْلِ الْإِسْلَام‌ با مرزبانی قوی و رشید و دقیق و موفق ، با مراصده ی دقیق سرزمین های اسلامی را تقویت کن.

وَ حَصِّنْ بِهِ دِيَارَهُم‌، دیار آن ها را ، حصن و مرز هایش را تقویت کن

وَ ثَمِّرْ بِهِ أَمْوَالَهُم‌، اگر مرز های در امان نباشد پ هرج و مرج باشد اموال ثمری ندارند ثمر اموال برای جایی است که آرامش باشد پ سرمایه گذاری شود و ثمر بدهد.

وَ فَرِّغْهُمْ عَنْ مُحَارَبَتِهِمْ لِعِبَادَتِكَ، وَ عَنْ مُنَابَذَتِهِمْ لِلْخَلْوَةِ بِكَ، ببینید اگر دشمن و هجوم و تا امنی باشد و اگر شرایط غیر عادی شود، اهل عبادت دیگر نمی‌توانند با خدا خلوت کنند. عبادت هم نیازمند به آرامش است. شما دو مسئله ی مهم را در این فقرات مورد توجه قرار می‌دهید یکی مباحث مربوط به آبادانی دنیا که این نیازمندی به مرز بانی و بسط امنیت است. دوم رشد و تعالی در معنویات که بروز آن در عبادت است حضرت می‌فرمایند که کمک کن به اهل دیار اسلام و از جنگ فارق شوند للخولت بک تا بتوانند با تو خلوت کنند.

حَتَّى لَا يُعْبَدَ فِي بِقَاعِ الْأَرْضِ غَيْرُك‌، خدایا اینقدر این ها بتوانند به بسط دین تلاش کنند تا در روی کره ی خاکی غیر از تو عبادت نشود.

وَ لَا تُعَفَّرَ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ جَبْهَةٌ دُونَك‌، هیچ کس پیشانی خود را بر روی خاک برای غیر تو نگذارد یعنی مرزبانی دو غایت اساسی را تعقیب می‌کند، امنیت ، آرامش و رخا برای اداره ی عیش و معیشت و اقتصاد و زندگی روزمره ی بشر و مسلمانان

دو حفظ دیانت و تقویت دیانت و عبادت و اخلاص و خلوص در عبادت و فراگیر شدن عبادت، موضوع اول ممکن است با جنگ و هجوم سخت و عبور از مرز های جغرافیایی انجام شود، آسیب ببیند و هدف دوم ممکن است با عبور از مرز های فکری آسیب ببیند. وقتی دشمن هجوم نرم می‌آورد و روی فکر و دین جوان ها اثر نرم میگذارد ما با این عبارت امام سجاد فاصله میگیریم که فرمود حتی بعرب غیرک و لا تعفر لاهد منه جبختک دونک ، این ها می‌روند دیگران را می‌پرستند ، شرک پرستی و بت پرستی می‌کنند منتها بت های جدید را ، دشمن با جنگ نرم می‌خواهد بت پرستی نوین را رواج دهد و سیطره بر قدرات مسلمانان پیدا کند. هدف مرزبانی این است که جلوی سیطره و توانمندی ها را بگیرد و امنیت تولید کند و در توانمندی روح عبادت و امنیت و توحید زمینه سازی کند. اگر مرزبانی نباشد یا مرزبانی بی اثر باشد این دو هدف اساسی آسیب می‌بیند پس اهداف اساسی رصد و مرزبانی را هم بیان کردیم تا انشاالله در جلسه ی آینده ادامه ی مباحث را با هم تعقیب کنیم.