درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: استصحاب/تنبیهات/ تنبیه پنجم/خلاصه مطالب

1: مختار مرحوم آخوند در کفایه و مرحوم شیخ در رسائل استصحاب تعلیقی مثل استصحاب تنجیزی جاری است در صورتی که شرائط استصحاب در آن باشد.16/19/01/1400

2: هم مرحوم آخوند و شیخ از دو جواب اشکال استصحاب تعلیقی جواب دادند :

اول : عدم یقین در تعلیقی یعنی استصحاب تعلیقی جاری نیست چون یقین سابقش نیست و حکم تعلیقی چون هنوز آن شرط محقق نشده ما یقین به او نداریم.

و از این جواب دادیم که حکم تعلیقی داریم بخاطر اینکه ثبوت هر شی بحسب خود آن شی است یعنی حکم تعلیقی ثبوتش به یک معنا است و حکم تنجیزی ثبوتش به یک معنا است.16/01/1400

مرحوم شیخ و آخوند از اشکال معارضه جواب دادند : که این حکم تعلیقی بر فرض ارکان تمام باشد معارض استصحاب حکم تنجیزی است به این بیان که:

عنب قبل از غلیان یک حکم تعلیقی داشت که عند الغلیان نجس می شود و یک حکم تنجیزی داشت که خوردنش مباح بود و حالا که زبیب شد استصحاب تعلیقی معارض با استصحاب اباحه که تنجیزی بود

3: از این اشکال جواب دادند که تنافی بینشان نیست در وقتی عنب بود این دو حکم با هم جمع شدند در هنگام یقین داشتیم عنب حلال و عنب هم عند الغلیان عنب حرام است تعارضی بینشان نبود و حال که بین دو حکم تنجیزی و تعلیقی درحال زبیبی را استصحاب جاری می کنید می گوید تعارض می کند.

4: استصحاب تعلیقی در جای جاری است که دلیل که متضمن مفاد مستصحب بوده نسبت به آینده مهمل و یا مجمل باشد و بعد می گوییم مفاد دلیل در زمان شک هم است.

5: منتقی الاصول می گوید در فقه موارد زیادی مورد ابتلاء ما است که استصحاب تعلیقی جاری است و یا نه؟

6: مرحوم میلانی می فرمودند خطاب در دست داریم العنب اذا غلی یحرم و ام الزوجة یحرم اقسامی دارد اول معرف محض است یعنی بیان کننده موضوعی است که زبیب باشد یا اگر در مثال دیگر زوجه معرف زنی است که می خواهد حرام باشد و این عنوان معرف محض است و یا دخیل در حکم حدوثا و بقاء و دخیل در حکم حدوثا فقط و عنوان واسطه در دخالت حکم و در سه تا اول استصحاب جاری است چون یقین داریم

7: منشاء شک در بقاء حکم منشائش امور مختلفی است یک احتمال نسخ است یعنی چون احتمال می دهیم نماز جمعه نسخ شده و شک در بقاء حکم داریم دوم ان شی غایت حکم است مثل عصر غیبت غایت وجوب حکم جمعه است یا نه؟ و سوم منشاء تردد غایت است بین قصیر و طویل مثل نماز مغرب عند الغروب است و غروب وقتی که خورشید مخفی باشدو یا زوال حمره باید باشد؟ بخاطر شبهه مفهومیه و یا بخاطر تعارض دلیلین؟ چهارم تبدل حال موضوع در وقتی که حکم منجز باشد در این صورت تقیداتی در موضوع شده مثل عنب زبیب شود

چهارم تبدیل در وقتی که حکم معلق باشد و با تبدل که پیدا می کند شک می کنیم حکم قبلی است و یانه؟

استصحاب تعلیقی جاری نیست چه اینکه تعلیق به حکم عقل است و در حکم عقل استصحاب جاری نیست چون شک در بقاء نداریم بخاطر شروط در قضایایی حقیقیه شرط جزء موضوع است و جزء موضوع است قهرا تعلیق به حکم عقل است یعنی اگرتعلیق بود حکم است و الا نه

مرحوم میلانی از جواب اشکال شیخ و آخوند از معارض که حکم تعلیقی و حکم تنجیزی چون یکی سبب و مسبب

تسبب عقلی است و شرعی نیست تا یکی سبب و دیگری مسبب بخاطر وجود هر ضدی ملازم با عدم ضد دیگر است اینجا این حکم تعلیقی معلق بر غلیان است و تا غلیان نباشد اباحه است و غلیان که شد حکم تعلیقی است و این اباحه با این حرمت تضاد است و تسبب بین این به حکم عقل است.

8: هر جا برای شک اثر شرعی است آنجا که شک در اصل حکم بود جای برائت است نه استصحاب چون شک در بقاء است.

9: استصحاب تعلیقی مطلقا جاری نیست چه شرط در قضیه شرط موضوع باشد و چه شرط در حکم بخاطر تردد شرط بین غلیان خاص و بین غلیان مطلق یعنی موضوع ما غلیان تنها است و یا موضوع غلیان و نفس غلیان بخاطردر دلیل العنب اذا غلی یحرم در اذا غلی این احتمال دارد ان عنبیت با غلیان هر دو موضوع است و موضوع ما مرکب است پس بین دوران به لا بشرط و بین دوران بشرط شی و قدر متیقن اینکه بشرط شی است و از اول برائت جاری است

10 : مختار ما به تبع میلانی استصحاب حکم تعلیقی جاری نیست.